Δυο λόγια

   Μετά από μια πενταετία περίπου προβαίνω σήμερα στην έκδοση αυτού του τόμου, που συμπεριλαμβάνει τους τέσσερις νομπελίστες ποιητές επιλέγοντας ένα μικρό μέρος από την ποίησή τους και το πράττω για τον λόγο, πως ως ποιητές, είναι ελάχιστα γνωστοί στο ευρύτερο ελληνικό κοινό κι αν εξαιρέσω τον Γκύντερ Γκρας και την Ελφρίντε Γιέλινεκ, οι άλλοι δυο θαρρώ πως δεν είναι γενικώς γνωστοί.

   Σε άλλο πρόσφατο βιβλίο μου (Πολωνοί Ποιητές, Εκδόσεις λεξίτυπον), παραθέτω μεγάλο μέρος της ποίησης δυο άλλων ποιητών, του Τσέσουαβ Μίλος (Νόμπελ 1980) και Βυσουάβα Συμπόρσκα (Νόμπελ 1996), επίσης ελάχιστα μεταφρασμένων στη γλώσσα μας.

   Να πω ακόμα, πως τα τελευταία χρόνια έχω ασχοληθεί αρκετά με ποιητές της Εσπερίας, μεταφέροντας ποίησή τους στη γλώσσα μας. Έτσι κρατάω στο κομπιούτερ μου κάπου επτακόσιους μεταφρασμένους ποιητές της Ε.Ε με λιγοστά ποιήματα εκάστου, ωστόσο πολλών ποιητών έχω αποδώσει στα Ελληνικά αρκετά τους επιλεγμένα ποιήματα, αφού αυτό με ευχαριστεί πιότερο, από οτιδήποτε άλλο.

 

   Γυφτάκης Σωτήρης

   Χολαργός Αττικής 2007

ΝΕΛΛΥ ΖΑΚΣ (ΝΟΜΠΕΛ 1966)

ΓΙΑΡΟΣΛΑΒ ΣΕΪΦΕΡΤ (ΝΟΜΠΕΛ 1984)

ΓΚΥΝΤΕΡ ΓΚΡΑΣ (ΝΟΜΠΕΛ 1999)

ΕΛΦΡΙΝΤΕ ΓΙΕΛΙΝΕΚ (ΝΟΜΠΕΛ 2004)

ΝΕΛΛΥ ΖΑΚΣ

Η Nelly (Leonie) Sachs του Georg William Sachs και της
Margarete το γένος Karger, αμφότεροι εβραϊκής καταγωγής και Μω-
σαϊκής Πίστης, γεννήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 1891 στο Βερολίνο.
Από το 1897 έως 1900 φοίτησε στο δημόσιο σχολείο Dorotheen Schulen,
στο Moabit περιοχής του Βερολίνου. Από το 1900 -1902 για λό-
γους υγείας διέκοψε τη φοίτησή της απ΄ το σχολείο και διδάχτηκε ιδι-
ωτικά μαθήματα. Τον επόμενο χρόνο (1903) έως το 1908 θα φοιτήσει
στην ιδιωτική σχολή Aubertschen Höhere Mädchenschule. Την ίδια
χρονιά οι πρώτες της συγγραφικές προσπάθειες.

Από το 1908 έως 1910 θα απουσιάσει από το Βερολίνο, πιθα-
νόν θα εισαχθεί σε κάποιο σανατόριο. Πνευματικές και σωματικές
κρίσεις εξαιτίας κάποιας ερωτικής απογοήτευσης, που θα το διαφυλά-
ξει εφ΄ όρου ζωής μυστικό. Από το 1910 έως 1920 εργάζεται, αλλά
παράλληλα θα γράψει ποιήματα (σονέτα), αλλά και σε ελεύθερη μορ-
φή. Φιλία με τη Δώρα Χόρβιτς (Dora Horwitz). Το 1921 γράφει το
Legenden und Erzählungen (Μύθοι και διηγήματα). Το 1929 δημο-
σιεύει ποιήματα στην Vossischen Zeitung του Βερολίνου. Συνάπτει
φιλία με την Gudrun Dähnert το γένος Harlan και γράφει τα ποιήματα
του Κύκλου Σιγανή Μελωδία (Zyklus Leise Melodie). Το 1930 στις
26 Νοεμβρίου πεθαίνει ο πατέρας της, μετά από μακρά ασθένεια. Τα
επόμενα χρόνια (1931-32) περνάει άσχημες ψυχολογικές καταστά-
σεις, και κατά διαστήματα γράφει ποιήματα διαποτισμένα από τη θλί-
ψη του χαμού του πατέρα της.

Τον επόμενο χρόνο, 1933 ανέρχεται ο Χίτλερ στην εξουσία κι
αρχίζουν οι περιορισμοί και οι διώξεις των Εβραίων. Ίδρυση του Ιου-
δαϊκού πολιτισμικού Συνδέσμου, στη Γερμανία.
Από το 1933 έως 1939 δημοσιεύει ποιήματα στο Berliner Tageblatt
και στη συνέχεια δημοσιεύσεις ποιημάτων της σε εβραϊκές
εφημερίδες, γράφει τον Κύκλο των Μελωδιών της Βίβλου και Τρα-
γούδια του Αποχαιρετισμού (Zyklus der Melodien der Bibel και
Lieder vom Abschied) Συνάπτει φιλία με την Anneliese Neff.

Το 1936 γνωρίζεται με την Vera Lachmann. Στον Ιουδαϊκό
Σύνδεσμο η Erna Feld-Leonhard διαβάζει ποιήματά και πρόζα της
Νέλλυ Σακς. Το 1938 οργανώνονται πογκρόμ κατά των Εβραίων (κα-
ταστροφές καταστημάτων και διώξεις και το Νοέμβριο λαμβάνει χώ-
ρα η περίφημη ΄΄Νύχτα των Κρυστάλλων΄΄). Προσπάθεια διαφυγής
της ίδιας και μητέρας της από τη χώρα. Το 1939 η Gudrun Harlan από
τη Σουηδία προσπαθεί με τη βοήθεια της Selma Lagerlöf και του πρί-
γκιπα Eugen Bernadotte να πάρουν βίζα για τη Σουηδία και τον Ιού-
λιο τα καταφέρνουν. Την πρώτη Σεπτέμβρη τα γερμανικά στρατεύμα-
τα εισβάλουν στη Πολωνία. Έκρηξη του πολέμου. Το 1940 στις 23
του Μάρτη γράφει τα: Schlafe, Nachtigall, Du hast gesungen.
Η Enar Sahlin μεταφράζει τα πρώτα της ποιήματα στα Σουη-
δικά. Αλλάζει συνεχώς τόπο κατοικίας. Από τέλη Μάη βρίσκεται στη
Στοκχόλμη. Γράφει τις Σουηδικές Ελεγείες και το Ένα παιχνίδι του
μάγου Μέρλιν. Το 1941 συναντάται με τον Johannes Edfelt και δη-
μοσιεύει ποιήματά της στο περιοδικό VΙ.

Το 1942, στις 20 Ιανουαρίου, συνέρχεται στο Wannsee
συνέδριο για τελική λύση του ιουδαϊκού προβλήματος. Αρχίζει η
εξόντωση των Εβραίων. Πρώτες μεταφράσεις ποιημάτων της
Νέλλυ Σαξ στα σουηδικά. Στα έτη 1943-1945 παράγονται τα έρ-
γα: Τάφων γραφές στον αέρα γραμμένα, Ελεγείες από τα ίχνη
στον άμμο, Προσευχές για τον νεκρό γαμπρό, Έλη. Ένα μυστηρι-
ακό παιχνίδι από τα πάθη του Ισραήλ. Το σώμα στο καπνό μέσα
από τον αέρα. Το 1944 φιλία με τον Walter A. Berensohn. Τα έτη
1944-47 εργάζεται ως μεταφράστρια στην Επιτροπή για τη δημο-
κρατική ανασυγκρότηση.

Το 1946 συνάντηση με την Ilse και Moses Pergament, αρ-
χίζει να γράφει το Chöre nach Mitternacht.
Στα 1946 δημοσιεύονται ποιήματά της στο περιοδικό
Aufbau της Νέας Υόρκης μεταφρασμένα από τον Manfred
George......

Γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Ραφτόπουλο Μεσσηνίας και φοίτησε στα γυμνάσια Κυπαρισσίας - Φιλιατρών και Β΄ Αθήνας. Υπηρέτησε στις καταδρομές και για λίγους μήνες δούλεψε ως ασυρματιστής στα καράβια.

Εργαζόμενος νυχτερινές βάρδιες σε εργοστάσια της Γερμανίας, σπούδασε φιλοσοφία και παιδαγωγικά και επιστρέφοντας στην Καλαμάτα ίδρυσε φροντιστήριο ξένων γλωσσών (1966-1982).

Υπηρέτησε ως προϊστάμενος του Γραφείου Τύπου και μορφωτικός ακόλουθος στην Ελληνική Πρεσβεία στην Πράγα ως συντονιστής ύλης των ενημερωτικών και ειδικών δελτίων Τύπου της Γεν. Γραμματ. Τύπου & Πληροφοριών. Μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς της Καλαμάτας το 1986, εργάστηκε ως υπεύθυνος σε θέματα Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων στη Νομαρχία Μεσσηνίας, απ΄ όπου παραιτήθηκε το 1990 αν και εργαζόταν με σύμβαση αορίστου χρόνου.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ΄90 ζει μεταξύ Πολωνίας και Ελλάδας.

Άρχισε να γράφει από τα μαθητικά του χρόνια κυρίως ποίηση και το πρώτο του βιβλίο εκδόθηκε το 1965˙ για μια τριακονταετία όμως δεν έγραψε παρά ελάχιστα ποιήματα.

Ουσιαστικά καταπιάστηκε με το γράψιμο το 1996, όντας ευρισκόμενος στην Πολωνία. Ασχολήθηκε περισσότερο με τη μελέτη και τη μετάφραση ποιητών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ παράλληλα ξεκίνησε να γράφει μυθιστορήματα, θεατρικά, δοκίμια, επιφυλλίδες και διηγήματα.

Το μεγαλύτερο μέρος των έργων του παραμένει αδημοσίευτο. Έχει γράψει ως σήμερα γύρω στα 100 διηγήματα, 7 μυθιστορήματα, 2 θεατρικά, μελέτες, δοκίμια, πολιτιστικά κείμενα και μεταφράσεις, όπως: Γερμανίδες ποιήτριες του Νέου Κύματος, Γερμανοί ποιητές και μεμονωμένα ευρύτερο ποιητικό και θεατρικό έργο των: Ιβάν Γκολ, Κλέμενς Μπρεντάνο, Νοβάλις, Ν. Λενάου, Φρίντριχ Ρύκερτ, Έντουαρτ Μαίρικε, Στέφαν Γκεόργκ, Σαντόρ Πετέφι, Αλεξάντερ Κλούνγκε, Χάινερ Μύλερ, Χάινριχ Χάινε κ.ά.   

Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, στην οποία υπήρξε αντιπρόεδρος του Πειθαρχικού Συμβουλίου και της Επιτροπής Κρίσης Νέων Μελών. Κατά καιρούς συνεργάστηκε με επαρχιακές εφημερίδες και περιοδικά.