ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΣΤΡΙΑΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

H χώρα των καλλίγραμμων, βαθύσκιων βουνών και των γαλάζιων πο-
ταμών, των περισσότερων κορυφαίων μουσουργών της κεντρικής Ευρώ-
πης, δεν θα μπορούσε και στα Γράμματα να μείνει πίσω. Είναι γνωστό πως
τα πρώτα δείγματα λογοτεχνίας στην όμορφη αυτή χώρα τα συναντάμε ήδη
στις αρχές του 11ου αιώνα στις ορεινές περιοχές των Άλπεων, που στην
πλειονότητά τους πρόκειται για κείμενα εκκλησιαστικού περιεχομένου, που
ως φαίνεται είναι υποδειγματική επεξεργασία κειμένων της Παλαιάς Δια-
θήκης, επιλεγμένα και καταγεγραμμένα από κάποιους μοναχούς στην περι-
οχή της Καρινθίας περί το τέλος του ενδέκατου αιώνα. Κάπου έναν αιώνα
αργότερα θα φανούν τα πρώτα στοιχεία μιας λαϊκής ποίησης που υμνεί η-
ρωικά κατορθώματα ιπποτών κι ευγενών γενικώς κι εκεί παρατηρούμε μια
αλλαγή στον τρόπο και το ύφος γραφής, μια στροφή στα ανθρώπινα συναι-
σθήματα και στις αισθαντικές ευαισθησίες τους. Το γεγονός αυτό λαμβάνει
χώρα γύρω από τον κόσμο των ευγενών, κυρίως όμως στις αυτοκρατορικές
αυλές και ειδικά σε εκείνες της Βιέννης. Εδώ σημαίνοντα ρόλο διαμορφώ-
νει με τα πολλά λαϊκά τραγούδια του, μάλιστα για γυναικείες φωνές, ο ιπ-
πότης Der von Kürenberg (1160;) - με αυτό το όνομα παρουσιάζονται πε-
ρισσότερα πρόσωπα σε γερμανόφωνες περιοχές - ενώ την ίδια εποχή εμφα-
νίζεται ένα άλλο πρόσωπο, ο Dietmar von Eist (1145-1170) από την πε-
ριοχή της Άνω Αυστρίας ως βασικός εκπρόσωπος των Minnensänger (Ε-
ρωτικών τραγουδοποιών). Την ίδια εποχή ο Reiner von Zweiter (1200-
1252) από την Άνω Ρηνανία συναντάει τον τιρολέζο Walther von der Vogelweide
(1230;) και πραγματοποιούν μακρινά ταξίδια στις γερμανόφωνες
περιοχές παρουσιάζοντας τα τραγούδια τους. Είναι αυτοί που έδειξαν το δρό-
μο, και που για πάνω από έναν αιώνα κυριάρχησε η έμμετρη λαϊκή (αφηγη-
ματική) ποίηση, η οποία καλλιεργήθηκε από ελάσσονος εμβέλειας τραγου-
δοποιούς (ποιητές), έτσι που καταγράφηκε πλήθος επικών, συνάμα ερωτι-
κών τραγουδιών. Τα ερωτικά πάθη των περιπλανώμενων ιπποτών και οι πε-
ριπέτειες των λαϊκών ηρώων περνούν στη λαϊκή μούσα, δημιουργούν παρα-
οδικά μια εποχή ευδαιμονικής συνύπαρξης ευγενών και λαϊκών τάξεων.

Μια θεαματική αλλαγή παρατηρείται στα μέσα του 14ου αιώνα, όπου κά-
νει την εμφάνισή του ο Ουμανισμός στην Αυλή του Φρειδερίκου Δ’. Εκεί
συναντάμε τον νεαρό ποιητή Enea Silvio de Piccolimini (1405-1464)
από την Κορσίνια της Σιένας, μετέπειτα Πάπας Πίος ο Β΄ με το γνωστό
σύγγραμμά του: Historia rerum ubique gestarum*. Έτσι, η Αυλή του
αυτοκράτορα γίνεται εστία του Ουμανισμού. Λίγο αργότερα θα εμφανιστούν αρκετοί αυστριακοί ποιητές κι ανάμεσά τους οι: Oswald Volkenstein
(1377-1445), Heinrich der Teichner (1330-1369) και Konrad
Zeltis (1459-1508) κ.ά. Τον επόμενο αιώνα σε περιοχές των Άλπεων και
συγκεκριμένα σε μοναστήρια του St Gallen, ο γυναικείος μοναχισμός βρί-
σκει διέξοδο σε θεολογικές και ποιητικές αφηγήσεις. Πρόκειται για τις μο-
ναχές του: (Die Schwestern von St. Katharina) και ειδικά για τις:
Anna Bruhi, Elsbeth, Strierli, Anna Humbist, Anna Falk και Agnes
Bützli. Ωστόσο, σημαντική φωνή γυναικείας παρουσίας στην αυστριακή
λογοτεχνία του 17ου αιώνα εκπροσωπεί αναμφίβολα η Katharina Regina
von Greifenberg (7.9.1633-10.4.1694) από το Seyssenegg Αμστέτεν της
Κάτω Αυστρίας. Πάντως γεγονός είναι πως τα ποιήματα της συλλογής της,
Geistliche Gedichte, μεταφέρουν ένα διαφορετικό κλίμα στην ποίηση της
εποχής της. Αν και βαθιά επηρεασμένα από τον πρόωρο θάνατο της μικρό-
τερης αδερφής της, η αισθαντική νεοτερικότητα των ποιημάτων προσδίδει
άνετους λυρικούς τόνους και θεωρείται η ίδια από τις πλέον αντιπροσωπευ-
τικές εκπροσώπους της ποίησης μπαρόκ. Τα ποιήματά της γίνονται τρα-
γούδια, που δίχως άλλο εμπνέουν και γαληνεύουν.

«…Άστρα πολύχρωμα ουράνιου θόλου
κι εσύ σελήνη των νυχτιών κορόνα
φωτίζεις, αφού την ηλιαχτίδα
μας την παίρνει πίσω
της γης η μπάλα…» αλλά και:
«Γαλήνη των σκέψεών μου ο τάφος
άσε τις έγνοιες και τις γκρίνιες
γαλήνεψε, ηρέμησε μέσα βαθιά μου
όλες της καρδιάς τις βουλιμίες…»**

Υποψήφιο για Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Υπ. Πολιτισμού

RAINER MARIA RILKE
GEORG TRAKL
ERICH FRIED
PAUL CELAN
INGEBORG BACHMANN
THOMAS BERNHARD
PETER HANDKE
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΣΤΡΙΑΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

SANTA MARIA A CETRELLA

Η εκκλησία είναι κλειστή κι εμένα μου συνέβη.
Τίποτα πια για σένα. Είσαι μέσα εκεί;
Αυτός που σ’ αγαπούσε, ο ερημίτης σου,
Έφυγε ο καιρός μαζί του
Αγαπητή Μαρία, α Cetrella.

Δεν υπήρχε πλέον τίποτα εκεί και σε έκλεισαν εκεί μέσα
Μες στη σκοτεινιά δίχως το φως, στο σπίτι σου
Κι είμαι κι εγώ όπως κι εσύ μονάχος, τόσο μόνος
Και σιγανά από απέξω σε καλώ
Αγαπητή Μαρία, α Cetrella.

Ξέρεις λοιπόν ακόμη από το δέντρο της δάφνης
Που φύτεψε αυτός στο κήπο σου,
Κι υπάρχει ακόμα εκεί κάθε του φύλλου άκρη
Κυματίζοντας από τον άνεμο κινούμενο

Αγαπητή Μαρία, a Cetrella.
Κοίτα: Πως δονείται από τον άνεμο της άνοιξης
Που παίρνει μαζί του (θυμάσαι πως!)
Και φαντάζεσαι πόσο ζεστά τα χέρια είναι:
Ευωδιάζουν σα να ήθελαν να βοηθήσουν
Αγαπητή Μαρία, a Cetrella...

Γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Ραφτόπουλο Μεσσηνίας και φοίτησε στα γυμνάσια Κυπαρισσίας - Φιλιατρών και Β΄ Αθήνας. Υπηρέτησε στις καταδρομές και για λίγους μήνες δούλεψε ως ασυρματιστής στα καράβια.

Εργαζόμενος νυχτερινές βάρδιες σε εργοστάσια της Γερμανίας, σπούδασε φιλοσοφία και παιδαγωγικά και επιστρέφοντας στην Καλαμάτα ίδρυσε φροντιστήριο ξένων γλωσσών (1966-1982).

Υπηρέτησε ως προϊστάμενος του Γραφείου Τύπου και μορφωτικός ακόλουθος στην Ελληνική Πρεσβεία στην Πράγα ως συντονιστής ύλης των ενημερωτικών και ειδικών δελτίων Τύπου της Γεν. Γραμματ. Τύπου & Πληροφοριών. Μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς της Καλαμάτας το 1986, εργάστηκε ως υπεύθυνος σε θέματα Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων στη Νομαρχία Μεσσηνίας, απ΄ όπου παραιτήθηκε το 1990 αν και εργαζόταν με σύμβαση αορίστου χρόνου.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ΄90 ζει μεταξύ Πολωνίας και Ελλάδας.

Άρχισε να γράφει από τα μαθητικά του χρόνια κυρίως ποίηση και το πρώτο του βιβλίο εκδόθηκε το 1965˙ για μια τριακονταετία όμως δεν έγραψε παρά ελάχιστα ποιήματα.

Ουσιαστικά καταπιάστηκε με το γράψιμο το 1996, όντας ευρισκόμενος στην Πολωνία. Ασχολήθηκε περισσότερο με τη μελέτη και τη μετάφραση ποιητών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ παράλληλα ξεκίνησε να γράφει μυθιστορήματα, θεατρικά, δοκίμια, επιφυλλίδες και διηγήματα.

Το μεγαλύτερο μέρος των έργων του παραμένει αδημοσίευτο. Έχει γράψει ως σήμερα γύρω στα 100 διηγήματα, 7 μυθιστορήματα, 2 θεατρικά, μελέτες, δοκίμια, πολιτιστικά κείμενα και μεταφράσεις, όπως: Γερμανίδες ποιήτριες του Νέου Κύματος, Γερμανοί ποιητές και μεμονωμένα ευρύτερο ποιητικό και θεατρικό έργο των: Ιβάν Γκολ, Κλέμενς Μπρεντάνο, Νοβάλις, Ν. Λενάου, Φρίντριχ Ρύκερτ, Έντουαρτ Μαίρικε, Στέφαν Γκεόργκ, Σαντόρ Πετέφι, Αλεξάντερ Κλούνγκε, Χάινερ Μύλερ, Χάινριχ Χάινε κ.ά.   

Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, στην οποία υπήρξε αντιπρόεδρος του Πειθαρχικού Συμβουλίου και της Επιτροπής Κρίσης Νέων Μελών. Κατά καιρούς συνεργάστηκε με επαρχιακές εφημερίδες και περιοδικά.