Πρόκειται για μια συλλογή που περιλαμβάνει 43 Πολωνούς Ποιητές με μικρό βιογραφικό κι από ένα ή δύο ποιήματα, ωστόσο στον ίδιο τόμο συμπεριλαμβάνονται δυο νομπελίστες ποιητές της Πολωνίας: Τσέσουαβ Μίλος, βραβείο Νόμπελ 1980 και Βυσουάβα Συμπόρσκα, Νόμπελ 1996, όπως και τον Πάπα  Παύλο Ιωάννη ΙΙ  με αρκετά βιογραφικά στοιχεία, σχόλια, όπως κι επιλογή από το ποιητικό τους έργο.

 

Σαν επίλογος

     Είναι αλήθεια πως χρωστάω πολλά σ΄ αυτή τη χώρα και σίγουρα δεν θα μπορούσα εδώ να εξομολογηθώ, όσο κι αν ήθελα, ωστόσο - ένα πολύ σημαντικό κι αυτό - μου επιβάλλεται να το εκμυστηρευτώ.

     Βρισκόμουνα στη Πολωνία όταν μια μεγάλη ποιήτρια εκείνης της χώρας, η Βυσουάβα Συμπόρσκα, βραβεύτηκε με το Νόμπελ λογοτεχνίας. Ήταν φθινόπωρο 1996. Εκείνες τις πρώτες ημέρες ξύπνησαν μέσα μου άγρια κι εκδικητικά συναισθήματα. Είχαν περάσει  ακριβώς τριάντα χρόνια από τότε που είχα βγάλει το πρώτο μου βιβλιαράκι, Το τραγούδι του Ήλιου - που μου είχε… φέρει ο ερχομός στο κόσμο της κόρης μου - κι από τότε δεν είχα καν ακουμπήσει τα δάχτυλά μου στη ποίηση! 

     Εκείνες λοιπόν τις πρώτες ημέρες  μου τριβέλιζαν το μυαλό οι σκέψεις ενός παλιού μου φίλου ποιητή:

-Μη νομίζεις πως θα ξεφύγεις της άγριας θεάς - της ποίησης!

Είμαστε δαχτυλοδειχτούμενοι. Αλίμονο αν την καταχωνιάσεις, θα σε εξοντώσει! 

     Έτσι λοιπόν καταπιάστηκα  πάλι με την ποίηση κι άρχισα να εντρυφώ πάνω στον ξένο μόχθο. Πρώτα η Συμπόρσκα, μετά ο Μίλος, Χέρμπερτ, Ιβασκιέβιτς και τόσοι άλλοι.

     Κι από τότε ως σήμερα, σχεδόν σε μια δεκαετία έχω μουτζουρώσει εκατοντάδες σελίδες. Γράφω ακατάπαυστα, αν και δεν… εκδίδομαι, γιορτάζω πάντα τη χαρά στο γράψιμο, όντας κάτι καινούργιο στέργει να βγει στο φως. Όσο για αυτή τη χώρα, το έχω ξαναπεί:

     Στη Πολωνία γράφω και στην Ελλάδα αντιγράφω…

 

          Γυφτάκης Σωτήρης 

          Νοέμβρης 2007

ΜΕΡΟΣ Ι:  Πολωνοί Ποιητές 

 

Adam Mickiewicz  (Άνταμ Μισκιέβιτς)

Juliusz Słowacki (Γιούλιους Σλοβάσκι)

Cyprian Kamil Norwid (Τσιπρίαν Κάμιλ Νόρβιντ)

Stanisław Wyspiański  (Στανίσλαβ Βυσπιάνσκι)

Maryla Wolska ( Μαρύλα Βόλσκα)

Leopold Staff    (Λεόπολντ Σταφ)

Bolesław Leśmian(Μπολέσλαβ Λέσμιαν)

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska  (Μαρία Παβλικόβσκα) 

Kazimiera Iłłakowiczówna ( Καζιμίρα Ιλλακοβιτσούβνα) 

Kazimiera Wierzyńska (Καζίμιερζ Βιεζίνσκι) 

Julian Tuwim (Γιούλιαν Τούβιμ) 

Jarosław Iwaszkiewicz (Γιαρόσλαβ Ιβασκιέβιτς) 

Antoni Słonimski (Αντόνι Σλονίμσκι) 

Józef Wittlin (Γιόσεφ Βίτλιν) 

Władysław Broniewski (Βλαντύσλαβ Μπρονιέφσκι) 

Beata Obertyńska (Μπεάτα Ομπερτύσκνσκα) 

Jan Lechoń (Γιάν Λέχον) 

Stanisław Baliński  (Στανίσλαβ  Μπαλίνσκι) 

Aleksander Wat (Αλεξάντερ Βατ) 

Julian Przyboś (Γιούλιαν Πσρύμπος) 

Bruno Jasieński  (Μπρούνο Γιαζιένσκι) 

Władysław Sebyła (Βλαντύσλαβ Σεμπύλα) 

Mieczysłąw Jastrun (Μιετσύσλαβ Γιάστρουν) 

Józef Czechowicz (ΓιόζεφΤσεχόβιτς) 

Jerzy Libert (Γιέρζυ Λίμπερτ) 

Konstanty Gałczyński ( Κονστάντυ  Γκαλτσύνσκι) 

Czesław Miłosz ( Τσέσουαβ Μίλος) 

Jan Paweł II ( Ιωάννης Παύλος ΙΙ) 

Anna Kamieńska  (Άννα Καμιένσκα) 

Krzysztof  Kamil Baczyński (Κρίστοφ Κάμιλ Μπατζύνσκι) 

Tadeusz Różewicz (Ταντέους Ρουζέβιτς) 

Miron Białoszewski  (Μίρον Μπιαουοζέβσκι) 

Tadeusz Gajcy (Ταντέους Γκάυτσι) 

Wisława Szymborska (Βισουάβα  Συμπόρσκα ) 

Zbigniew Herbert (Σμπίεγκνιεβ  Χέρμπερτ) 

Urszula Kozioł (Ούρσουλα Κόζιουλ) 

Stanisław Grochowiak (Στανίσλαβ Γκροχόβιακ) 

Jarosław Marek Rymkiewicz (Γιαρόσλαβ Μάρεκ Ρυμκιέβιτς) 

Halina Poświatowska (Χαλίνα Ποσβιατόφσκα) 

Ewa Lipska (Εύα Λίπσκα) 

Bohdan Zadura (Μπόγδαν Ζαντούρα) 

Stanisław Barańczak ( Στανίσλαβ Μπαράντσακ) 

Adam Zagajewski  (Άνταμ Ζαγκαγιέβσκι) 

 

 

ΜΕΡΟΣ ΙΙ: Czesław Miłosz (Τσέσουαβ Μίλος) 

 

 

ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ:Wisława Szymborska (Βισουάβα Συμπόρσκα) 

 

 

ΜΕΡΟΣ ΙV:Jan Paweł ΙΙ (Ιωάννης Παύλος Β΄) 

 

 

ΜΕΡΟΣ V: Jarosław Iwaszkiewicz (Γιάροσλαβ Ιβασκιέβιτς 

                   Tadeusz Różewicz  (Ταντέους Ρουζέβιτς) 

                  Bohdan Zadura  (Μπόγδαν Ζαντούρα) 

Λίγα λόγια για την Πολωνέζικη Λογοτεχνία

 

Αναμφισβήτητα η Πολωνέζικη Λογοτεχνία θα πρέπει να ιδωθεί σε άμεση συσχέτιση με την πολυκύμαντη ιστορική διαδρομή της. Είναι γεγονός πως τις τελευταίες εκατονταετίας άλλαξαν πολλές φορές τα σύνορα αυτής της χώρας, του έθνους θα έλεγα καλύτερα. Πολλές φορές καταχτήθηκε από όμορα κράτη ή έθνη (Ρωσία, Αυστρο-Ουγγαρία, Γερμανία, Πρωσία παλιότερα, αλλά κι από τη Σουηδία). Στα μέσα ωστόσο του 14^ουαιώνα η Πολωνία είναι ένα από τα μεγαλύτερα σε έκταση έθνος της Ευρώπης, ενώ σε άλλες περιόδους δεν υπήρχε καν στο χάρτη.

Η λογοτεχνική της ιστορία συνδέεται άμεσα με αυτές τις ιστορικές της ανακατατάξεις. Ωστόσο οφείλει να τονιστεί πως η Πολωνία είναι ίσως η μόνη σλαβική χώρα, που πρώτη αυτή έδωσε, από τα πρώτα χρόνια του εκχριστιανισμού της τα πρώτα δείγματα λογοτεχνικής παρουσίας, έστω κι αν αυτά υπήρξαν στη λατινική γλώσσα κι ως εκ τούτου όχι και τόσο σημαντικά.

Έτσι τα πρώτα αξιόλογα λογοτεχνικά κείμενα στην πολωνική γλώσσα τα βρίσκουμε στα μέσα του 16^ου αιώνα. Είναι τα κείμενα του Jan Długosz (1415-1480). Το έργο του αποτελείται από θρησκευτικά ποιήματα, ενώ την ίδια περίπου εποχή άρχισε να λειτουργεί και το πανεπιστήμιο της Κρακοβίας, ένα από τα σημαντικότερα της Κεντρικής Ευρώπης, το οποίο για δύο και πλέον αιώνες θα παίξει σπουδαίο ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη της χώρας. Γεγονός είναι επίσης πως η Αναγέννηση θα επηρεάσει σημαντικά την Πολωνία κι έτσι θα υπάρξει μια σοβαρή άνθιση σε όλους τους τομείς του πολιτισμού της. Ήδη από τα πρώιμα χρόνια της συναντάμε στην Πολωνία αρκετούς λόγιους με λιγότερο ή περισσότερο σημαντικό έργο. Να αναφέρω εδώ το όνομα του Grzegorz z Sanoka (1404-1477), ωστόσο ορόσημο θεωρείται το 1513, όπου τυπώνεται το πρώτο βιβλίο στη πολωνέζικη γλώσσα, Παράδεισος της Ψυχής του Biernat z Lublina (1465–1529) και λίγο αργότερα ο αριστοκρατικής καταγωγής Mikołaj z Wilkowiecka (1524-1569) ένας από τους θιασώτες του Καλβινισμού στη χώρα του, θα δημιουργήσει ένα εθνικό λογοτεχνικό είδος ποίησης και πεζογραφίας με κοινωνικό-πολιτικό περιεχόμενο, εμφορούμενο από διάθεση εκλεκτικής σάτιρας. Όμως ο σημαντικότερος αναμορφωτής κι εκπρόσωπος της Αναγέννησης στη χώρα του είναι αναμφισβήτητα ο Jan Kochanowski (1530-1584), που δίκαια θεωρείται ο θεμελιωτής της πολωνέζικης ποίησης και αναμορφωτής της εθνικής του γλώσσας, ωστόσο τα πρώτα του έργα υπέγραφε λατινόπρεπα, ως Johannes Kochanovius. Με το όνομα αυτό συναντάμε εξάλλου και τα αδέρφια του Mikołaj Kochanowski (1537-1582) και Andrzej Kochanowski (-+1599), όπως και τον ανιψιό του Piotr Kochanowski (1566 -1629).

Το έργο του Οι θρήνοι για το θάνατο της κόρης μου Ούρσουλας, θεωρείται από τα αριστουργήματα της πολωνικής, αναγεννησιακής ποίησης. Είναι δε κι ο πρώτος που φαίνεται να επηρεάζεται από τους αρχαίους Έλληνες λυρικούς κι είναι χαρακτηριστικό πως τα επιγράμματά του φέρουν την ανακρεόντεια σφραγίδα. Άλλωστε είναι κι ο πρώτος που έγραψε τραγωδία με αρχαιοελληνική θεματογραφία, Ο Τρωικός πόλεμος.

Επίγονοι του Kochanowski θεωρούνται οι: Szymon Szymonowicz (1608-1629), Josef Bartolomiej Zimorowic (1587-1677), Stanisław Orzechowski (1513-1621), Jan Andrzej Morsztyn (1629-1693), οι οποίοι γράφουν δοκίμια για τις πολιτικές ελευθερίες και την ειρηνική συνύπαρξη των λαών. Η εποχή αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί ως η σημαντικότερη για τα πολωνικά γράμματα στην ύστερη Αναγέννηση.

Στην εποχή του Μπαρόκ και της Αντιμεταρρύθμισης δεν συναντάμε σπουδαία λογοτεχνικά επιτεύγματα στη πολωνέζικη Γραμματολογία.

Το ιπποτικό πνεύμα, οι ανακατατάξεις οι εθνοτικές και οι γεωγραφικές προσαρτήσεις δεν επηρεάζουν ποιοτικά την πολωνέζικη λογοτεχνία.

Στο Διαφωτισμό θα μπορούσε να αναφέρει κανείς μόνο κάποια ονόματα, αλλά σίγουρα δεν συγκροτούν καμιά σημαντική σχολή. Στο πρώιμο διαφωτισμό σίγουρα το όνομα Potocki είναι πολύ γνωστό στους Πολωνούς και η αριστοκρατική αυτή οικογένεια θα δώσει πολλά ονόματα σημαντικών πνευματικών ανθρώπων στη χώρα, όπως ο Wacław Potocki (1621-1696) που υπήρξε από τους γνωστότερους ποιητές και λόγιους της εποχής του, ωστόσο ο πιο γνωστός από την οικογένεια είναι ο Jan Potocki (1761-1815) του οποίου το μυθιστόρημα ποταμός των υπεροκτακοσίων σελίδων κυκλοφόρησε και στα Ελληνικά. Πρόκειται για τα Χειρόγραφα της Σαραγόσας. Ο Hugo Kołłątaj (1750-1812) κι ο επίσκοπος Ignacy Krasicki (1735-1801), όπως και οι ποιητές Stanisław Trembecki (1730-1812), Franciszek Karpiński (1741-1825 και Naruszewicz Adam (1733-1796) είναι κάποιοι σημαντικοί εκπρόσωποι αυτής της εποχής.

Η χρυσή εποχή της Πολωνέζικης ποίησης αναμφίβολα είναι αυτή των: Adam Mickiewicz (1798-1855), Juliusz Słowacki (1809-1849) και Cyprian Kamil Norwid (1821-1883).

Είναι η εποχή που η Πολωνία στενάζει κάτω από τη ρωσική κατοχή και η μια μετά την άλλη οι επαναστάσεις των Πολωνών πατριωτών ξεσπούν χωρίς να φέρνουν τα ποθητά αποτελέσματα κι εδώ ο πέλεκυς της τιμωρίας πέφτει στους ποιητές, που διώκονται αμείλικτα κι εξορίζονται η αυτοεξορίζονται κι όλα αυτά γιατί με σθένος μάχονταν ενάντια στον καταχτητή.

Η ποίηση του Νόρβιντ είναι συμβολική, θεωρείται δε από τους σημαντικότερους ποιητές της Πολωνίας. Εγκεφαλικός και δυσνόητος, έτσι που αποκαλύφτηκε πολύ αργότερα η αξία της ποιητικής του δημιουργίας, σε αντίθεση με το Σλοβάσκι, που χάθηκε πολύ πρόωρα, ωστόσο δεν παύει κι αυτός να θεωρείται μεγάλος ποιητής και άξια να συγκαταλέγεται στη χρυσή τριανδρία των κλασικών ποιητών της χώρας του.

Η ταγικώτερη, συνάμα η ιστορικότερη μορφή της πολωνικής ποίησης είναι αυτή του Μισκιέβιτς, του εθνικού ποιητή της Πολωνίας. Δεν υπάρχει Πολωνός που να μην έχει................

Γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Ραφτόπουλο Μεσσηνίας και φοίτησε στα γυμνάσια Κυπαρισσίας - Φιλιατρών και Β΄ Αθήνας. Υπηρέτησε στις καταδρομές και για λίγους μήνες δούλεψε ως ασυρματιστής στα καράβια.

Εργαζόμενος νυχτερινές βάρδιες σε εργοστάσια της Γερμανίας, σπούδασε φιλοσοφία και παιδαγωγικά και επιστρέφοντας στην Καλαμάτα ίδρυσε φροντιστήριο ξένων γλωσσών (1966-1982).

Υπηρέτησε ως προϊστάμενος του Γραφείου Τύπου και μορφωτικός ακόλουθος στην Ελληνική Πρεσβεία στην Πράγα ως συντονιστής ύλης των ενημερωτικών και ειδικών δελτίων Τύπου της Γεν. Γραμματ. Τύπου & Πληροφοριών. Μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς της Καλαμάτας το 1986, εργάστηκε ως υπεύθυνος σε θέματα Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων στη Νομαρχία Μεσσηνίας, απ΄ όπου παραιτήθηκε το 1990 αν και εργαζόταν με σύμβαση αορίστου χρόνου.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ΄90 ζει μεταξύ Πολωνίας και Ελλάδας.

Άρχισε να γράφει από τα μαθητικά του χρόνια κυρίως ποίηση και το πρώτο του βιβλίο εκδόθηκε το 1965˙ για μια τριακονταετία όμως δεν έγραψε παρά ελάχιστα ποιήματα.

Ουσιαστικά καταπιάστηκε με το γράψιμο το 1996, όντας ευρισκόμενος στην Πολωνία. Ασχολήθηκε περισσότερο με τη μελέτη και τη μετάφραση ποιητών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ παράλληλα ξεκίνησε να γράφει μυθιστορήματα, θεατρικά, δοκίμια, επιφυλλίδες και διηγήματα.

Το μεγαλύτερο μέρος των έργων του παραμένει αδημοσίευτο. Έχει γράψει ως σήμερα γύρω στα 100 διηγήματα, 7 μυθιστορήματα, 2 θεατρικά, μελέτες, δοκίμια, πολιτιστικά κείμενα και μεταφράσεις, όπως: Γερμανίδες ποιήτριες του Νέου Κύματος, Γερμανοί ποιητές και μεμονωμένα ευρύτερο ποιητικό και θεατρικό έργο των: Ιβάν Γκολ, Κλέμενς Μπρεντάνο, Νοβάλις, Ν. Λενάου, Φρίντριχ Ρύκερτ, Έντουαρτ Μαίρικε, Στέφαν Γκεόργκ, Σαντόρ Πετέφι, Αλεξάντερ Κλούνγκε, Χάινερ Μύλερ, Χάινριχ Χάινε κ.ά.   

Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, στην οποία υπήρξε αντιπρόεδρος του Πειθαρχικού Συμβουλίου και της Επιτροπής Κρίσης Νέων Μελών. Κατά καιρούς συνεργάστηκε με επαρχιακές εφημερίδες και περιοδικά.