Εισαγωγικό Σημείωμα

 Μια μικρή περιδιάβαση στην ποίηση πριν και μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση

      Οι Αλεξάντερ Μπλοκ, Όσιπ Μάντελσταμ και Σεργκέι Γιεσένιν, υπήρξαν αναμφισβήτητα από τους μεγαλύτερους ποιητές της Ρωσίας, λίγο πριν και μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, ωστόσο και οι τρεις σημαδεμένοι από την ίδια σκληρή μοίρα της Ιστορίας. Ο κύκλος των «Δώδεκα» του Μπλοκ είναι το de Profundis της Ρωσικής Επανάστασης. Η τραγική κι ασύμβατη κατανόηση με την εποχή ταιριάζει πιότερο στον Μάντελσταμ και με όσα αυτός υπέφερε. Όσο για τον Σεργκέι Γιεσένιν η μοίρα του υπήρξε παράδοξα τραγική, από τον άδοξο ενθουσιασμό στην άκρια της αφόρητης κι ανελέητης ανίας. Η τελευταία δεκαετία του 19^ου αιώνα σημαδεύτηκε καθοριστικά από το βιβλίο του Ντμίτρι Σ. Μερεσκόφσκι (Dmitry Sergeyevich Merezhkovsky 1865-1941) «Τα αίτια της παρακμής και οι τάσεις της σύγχρονης ρωσικής λογοτεχνίας» που εκδόθηκε το 1893, που σαφώς τάσσονταν στις νέες ιδέες του Συμβολισμού. Αρκετοί συμπατριώτες του ποιητές ασπάστηκαν τις απόψεις του και συντάχτηκαν στην προβολή του νέου κινήματος, ενώ την ίδια εποχή εκδόθηκαν ανθολογίες που συμπεριελάμβαναν ξένους ποιητές, κύρια Γάλλους συμβολιστές κι έτσι μέσα σε λίγα χρόνια. Ο Σολογκούμπ Φιοντόρ (Feodor Sologoub, 1863-1927) επηρεασμένος από Γάλλους συμβολιστές κύρια από τον Πωλ Βερλέν με την ποιητική του συλλογή «Φλογερός κύκλος» και το δράμα του «Η Νίκη του κακού» πρόσφερε σημαντικά στο κίνημα, ενώ ο Κονσταντίν Μπάλμοντ (Konstantin Balmont, 1867-1943) και ο Βαλερύ Μπριούσοφ (Valery Bryusov, 1873-1924) με αντίστοιχα έργα τους, ποιητικές συλλογές, δοκίμια και μελέτες, όπως και κάποιες ανθολογίες συνέβαλαν καθοριστικά στην επικράτηση του Συμβολισμού στη Ρωσική ποίηση, αλλά και η σύζυγος του Μερεσκόφσκι Σινάντια Γκίπιους.

     Το 1910 ωστόσο ξεσπάει κρίση στο ρωσικό Συμβολισμό, εξαναγκάζοντας τους εκπροσώπους του να αναζητήσουν μια νέα μορφή με πολύ πιο αυστηρή ιδεολογική θεώρηση του, αλλά και μια διαφορετική φιλοσοφική ενατένιση κι εδώ πρόκειται να παίξει σημαντικό ρόλο Αλέξανδρος Μπλοκ με τη συμβολή του οποίου θα δοθεί στο κίνημα νέα ορμή. Είναι γεγονός πως με την ποίηση του Α. Μπλοκ ο ρωσικός συμβολισμός έφτασε στην κορύφωσή του και μέσα της αποτυπώθηκε ό, τι καλύτερο και δημιουργικότερο υπήρξε μέσα στους κόλπους της ρωσικής ποίησης στην αρχή της δεκαετίας του 20^ου αιώνα. Βέβαια μετά το 1913 με το ξέσπασμα του Ακμεϊσμού (Αδαμισμού) αρχίζει να υποχωρεί ανάστροφα, αφού η νέα ποιητική σχολή φέρνει μια καθαρότητα ύφους, που σε αντίθεση προς τον συμβολισμό τείνει προς την επίτευξη μιας καθαρότατης μορφής, μιας κρυστάλλινης μορφής, που ως φαίνεται αναδείκνυε μια σίγουρη έξαρση δύναμης του ανθρώπου, σηματοδοτούσε την κορύφωση, την ακμή (απ΄ όπου όπως φυσικά φαίνεται πως προέρχεται και η ονομασία του κινήματος των Ακμεϊστών). Θεωρητικός του Ακμεϊσμού υπήρξε ο Νικολάι Γκουμιλιόφ (Nikolay Stepanovich Gumilyov, 1886- 1921), ωστόσο πρακτικά οι πρώτοι του εκπρόσωποι θεωρούνται η Άννα Αχμάτοβα Anna Andreyevna Akhatova (Gorenko), 1889-1966), που μετά το 1910 υπήρξε η αγαπημένη σύζυγος του Γκουμιλιόφ και φυσικά ο Όσιπ Μάντελσταμ, που υπηρέτησαν επίμονα και αυθεντικά την Ακμεϊκή Σχολή ως το 1922, που τελικά διαλύθηκε, όμως ο Γκουμιλιόφ πλήρωσε με την ίδια του τη ζωή αυτή του την επιμονή με την Οκτωβριανή επανάσταση να διδάσκει ποιητική στους νέους ποιητές κι αυτό ήταν που τον καταδίκασε το καθεστώς με την σαθρή κατηγορία συμμετοχής σε αντισοβιετική κίνηση, στέλνοντάς τον στο εκτελεστικό απόσπασμα το 1821. Στο μεταξύ το φουτουριστικό κίνημα έχει λάβει σάρκα κι οστά με κύριο εκπρόσωπο τον Βλαδίμηρο Μαγιακόφσκι (Vladimir Vladimirovich Mayakovsky, 1893-1930) και τους: Βίκτορα Χλεμπνίκοφ και Αλεξέι Κρουσίονιτς, ενώ στα ίδια ρεύματα εκείνη την περίοδο της δεύτερης δεκαετίας του 20^ου αιώνα, κινουνται ο Μπόρις Πάστερνακ και Νικολάι Ασέγεφ, οι οποίοι το 1914 ιδρύουν το αξιόλογο περιοδικό «Φυγόκεντρος», γύρω από το οποίο συμπαρατάσσονται οι ρεαλιστές, όπως ο Μαξίμ Γκόρκι, Ιβάν Μπούνιν, ο Αλέξανδρος Κούπριν κ.ά.

     Μετά την Οκτωβριανή επανάσταση, που φαίνεται πως οι Ακμεϊστές καταδικάζονται να παραμείνουν στο περιθώριο και να εξοβελιστούν σημαντικοί ποιητές, που πριν την επανάσταση κινούσαν τα πνευματικά νήματα, ωστόσο κάποιοι εντάσσονται και συμπαραστέκονται με όλες τους τις πνευματικές δυνάμεις στην εμπέδωση μιας νέας πραγματικότητας, που έμπαινε η χώρα. Οι πλέον σημαντικοί υπέρμαχοι αυτής της κίνησης υπήρξαν εκτός από τον Μαγιακόφσκι, ο Μπριούσοφ και ο Μπλοκ, Εδώ βέβαια θα μπορούσε κανείς με σιγουριά να πει πως ο μεγάλος Ρώσος ποιητής Μαγιακόφσκι ως εκπρόσωπος του φουτουριστικού κινήματος με το πολύμορφο έργο του κινήθηκε έντονα σε μια νέα πολιτική κι επαναστατική αναζήτηση με την έκδοση του περιοδικού LEF (Αριστερό Μέτωπο Τεχνών). Σε αυτή την ομάδα βρήκε πνευματική στέγη ο παράξενος και καταπώς απροσάρμοστος κατά καιρούς, ο αγρότης ποιητής, Σεργκέι Γιεσένιν, αλλά και ο Μπόρις Πάστερνακ, αλλά εκείνη που ουσιαστικά διακρίθηκε από την ομάδα των… προλετάριων ποιητών σίγουρα ήταν η Μαρίνα Ιβάνοβνα Τσβετάγεβα (Marina Ivanovna Tsbetayeva, 1892-1941) μια από τις σημαντικότερες μορφές της ρωσικής ποίησης του 20^ου αιώνα.

Σωτήρης Ε. Γυφτάκης

Χειμώνας 2009, Χολαργός Αττικής

Γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Ραφτόπουλο Μεσσηνίας και φοίτησε στα γυμνάσια Κυπαρισσίας - Φιλιατρών και Β΄ Αθήνας. Υπηρέτησε στις καταδρομές και για λίγους μήνες δούλεψε ως ασυρματιστής στα καράβια.

Εργαζόμενος νυχτερινές βάρδιες σε εργοστάσια της Γερμανίας, σπούδασε φιλοσοφία και παιδαγωγικά και επιστρέφοντας στην Καλαμάτα ίδρυσε φροντιστήριο ξένων γλωσσών (1966-1982).

Υπηρέτησε ως προϊστάμενος του Γραφείου Τύπου και μορφωτικός ακόλουθος στην Ελληνική Πρεσβεία στην Πράγα ως συντονιστής ύλης των ενημερωτικών και ειδικών δελτίων Τύπου της Γεν. Γραμματ. Τύπου & Πληροφοριών. Μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς της Καλαμάτας το 1986, εργάστηκε ως υπεύθυνος σε θέματα Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων στη Νομαρχία Μεσσηνίας, απ΄ όπου παραιτήθηκε το 1990 αν και εργαζόταν με σύμβαση αορίστου χρόνου.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ΄90 ζει μεταξύ Πολωνίας και Ελλάδας.

Άρχισε να γράφει από τα μαθητικά του χρόνια κυρίως ποίηση και το πρώτο του βιβλίο εκδόθηκε το 1965˙ για μια τριακονταετία όμως δεν έγραψε παρά ελάχιστα ποιήματα.

Ουσιαστικά καταπιάστηκε με το γράψιμο το 1996, όντας ευρισκόμενος στην Πολωνία. Ασχολήθηκε περισσότερο με τη μελέτη και τη μετάφραση ποιητών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ παράλληλα ξεκίνησε να γράφει μυθιστορήματα, θεατρικά, δοκίμια, επιφυλλίδες και διηγήματα.

Το μεγαλύτερο μέρος των έργων του παραμένει αδημοσίευτο. Έχει γράψει ως σήμερα γύρω στα 100 διηγήματα, 7 μυθιστορήματα, 2 θεατρικά, μελέτες, δοκίμια, πολιτιστικά κείμενα και μεταφράσεις, όπως: Γερμανίδες ποιήτριες του Νέου Κύματος, Γερμανοί ποιητές και μεμονωμένα ευρύτερο ποιητικό και θεατρικό έργο των: Ιβάν Γκολ, Κλέμενς Μπρεντάνο, Νοβάλις, Ν. Λενάου, Φρίντριχ Ρύκερτ, Έντουαρτ Μαίρικε, Στέφαν Γκεόργκ, Σαντόρ Πετέφι, Αλεξάντερ Κλούνγκε, Χάινερ Μύλερ, Χάινριχ Χάινε κ.ά.   

Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, στην οποία υπήρξε αντιπρόεδρος του Πειθαρχικού Συμβουλίου και της Επιτροπής Κρίσης Νέων Μελών. Κατά καιρούς συνεργάστηκε με επαρχιακές εφημερίδες και περιοδικά.