Μια επιλογή από ομιλίες και
δημοσιεύσεις σε εφημερίδες
και περιοδικά, με αντικείμενο
Πρόσωπα, Θέματα και Απόψεις,
κατά χρονολογική σειρά,
από το 1989 έως το 2013.

Μια συνέντευξη του 1978

Οι ευεργέτες Βασίλειος Βασιλειάδης (1860-1916), Ευαγγελία Ν. Βασιλειάδου και ο
επίσης πατριώτης μας λογοτέχνης της λογοτεχνικής γενιάς του ’20 Ντόλης Νίκβας
(Απόστολος Ν. Βασιλειάδης, (1903-1936)

Πλάτων Μουσαίος (1912-1986): Ο δικός μας «θείος Πλάτων»

Ο γιατρός-λογοτέχνης ένας αμφισβητούμενος;

Τι είναι, λοιπόν, ο γιατρός-λογοτέχνης;

Δύο μεγάλοι γιατροί-λογοτέχνες του 1821: Αδαμάντιος Κοραής και Γιάννης
Βηλαράς

Νέα Μάκρη: Ένας Οικισμός Μικρασιατών από τη Λυκία της Μικράς Ασίας
στο χώρο του αρχαίου Δήμου της Προβαλίνθου της Τετράπολης του Μαραθώνα
(Εγκατάσταση- Μυθολογία-Ιστορία-Παράδοση)

Η Δανάη Στρατηγοπούλου στην Αντίσταση 1941-1944

Ο ποιητής Σπύρος Κοκκίνης στο «Το σκοτεινό πηγάδι του έρωτος»
(εκδ. Προοδευτική Εύβοια, 1992)

Κώστας Πηγαδιώτης (1915-1987): Ο ποιητής με την επιγραμματική, και ιδιότυπα
λυρική ποίηση, ο ανανεωτής της παράδοσης

Τα σύμβολα του Ασκληπιού και η αλληγορία του μύθου της ζωής και του θανάτου
του – Μια προσέγγιση

Κωνσταντίνος Γ. Λαμέρας (1869-1949): Ένας πατριώτης μας γιατρός-ιατροφιλόσο-
φος, σύμβουλος του Ελ. Βενιζέλου, αρχαιολάτρης και λαογράφος, με μεγάλη πατρι-
ωτική δράση για τον μικρασιατικό ελληνισμό της Μ. Ασίας, και μετά το ’22 για τον
προσφυγικό κόσμο στην Ελλάδα

«Υπό την Αιγίδα»

Τα «Έμορφα Τραγούδια» μας

Ο Ποιητής Θανάσης Κωσταβάρας: Από τον «Μουγγό τραγουδιστή»
ως τη «Γέννηση του Ποιήματος»

Ο ποιητής από τη Θεσσαλονίκη Φώτης Δωδόπουλος: Ένας «άσημος» – Το ποιητικό
του στίγμα μέσα από τις «Φωτογραφίες» 1997, την πρώτη του ποιητική συλλογή

Οι διαστάσεις των βιωμάτων του γιατρού-λογοτέχνη που εργάζεται σε νοσοκομείο
παιδιών με ειδικές ανάγκες

Συνέντευξη στην κ. Αδαμαντία Καρυοφύλλη, από την «Ραδιοτηλεόραση»,
τ. 1457, 17-23 Ιανουαρίου 1998

Το εξωσχολικό βιβλίο τρόπος απασχόλησης και παιδείας – Το παραδοσιακό
και «λόγιο» παραμύθι

Νίκανδρος Κεπέσης: Ένας αγωνιστής, πεζογράφος και ποιητής από τη Μάκρη
της Λυκίας της Μ. Ασίας

Τα Παρεπόμενα του (Μακρηνο)Λιβισιανού Γάμου (διαπραγματεύσεις-τυπικό-
λεπτομέρειες-ευτράπελα)

Ο ποιητής Βασίλης Ρώτας (1889-1977) στη Νέα Μάκρη

Επιστήμη (Ιατρική) και Λογοτεχνία

Βελλεροφόντης – Πήγασος – Χίμαιρα

Από τον Μύθο και τη Μυθολογία των Αρχαίων Ελλήνων στα Παραμύθια
της Παράδοσης

Βελλεροφόντης-Γλαύκος-Σαρπηδών: Οι τρεις ήρωες της Λυκιακής Μυθολογίας
στην Ιλιάδα του Ομήρου

Ευεργέτες στα… αζήτητα

Μιχάλης Χελιώτης (1921-1999), ένας πικραμένος ποιητής

Ο συγγραφέας και το έργο του (τα 4 συν 1 βιβλία του 2002 από τις εκδόσεις
«Δρόμων»)

Γιώργου Καφταντζή: «Νέο Εορτολόγιο», Σέρρες 2003

Βούλας Δαμιανάκου: «Σαν σε πηδήξει ο Κατής σε ποιον να παραπονεθείς»
(η υπόθεση Οτσαλάν και το μέγιστο μάθημα)

Ο Άγιος Νικόλαος, ο Μύρων της Λυκίας, ο προστάτης Άγιος των ναυτικών μας,
ήταν πατριώτης μας

Ο ποιητής Νίκος Καμβύσης και το «Εξ Απορρήτου» (ποίηση) – Οι λέξεις,
η μεταφυσική του αγωνία και τα παιδιά

26 Ιουλίου 1824: Η νέα Μάχη του Μαραθώνα – Μια άγνωστη επέτειος

Επαμεινώντας Γ. Μπαλούμης: Ο φιλόλογος, ο ποιητής, ο πεζογράφος, ο ερευνητής,
α) στο «Ο Καρυωτάκης Πεζογράφος» (έρευνα), Κοχλίας 1995, και β) στο «Τοξότες»
(διηγήματα), Μικρός Κοραής, 2009

Οι Λαογραφικές μας ιδιαιτερότητες: Τραγούδια, Δίστιχα και Μαντινάδες –
Το Πάσχα, οι «Χαρές», τα ευτράπελα και η Σούστα – Τα Μοιρολόγια

Ο μάντης Αρίστανδρος ο Τελμησσεύς, φίλος, «εμψυχωτής» και ομοτράπεζος
του Μ. Αλεξάνδρου

Νικόλαος Εμμ. Καραγεωργίου (1903-1997): Ένας αυτοφυής ιστοριογράφος
ανάμεσα σε δυο πατρίδες, την παλιά, τη Μάκρη και το Λιβίσι της Μ. Ασίας,
και τη νέα πατρίδα, τη Νέα Μάκρη Αττικής

Ησίοδος: «Έργα και Ημέραι» (αλλά… και η θάλασσα και τα «ταξίδια» του!)

Μιχάλης Παγούνης: «Παιδιά της Ελπίδας» (μυθιστόρημα), εκδ. Δωδώνη 2006

Η Τέχνη, η Ποίηση, οι Ποιητές

Ντόλης Νίκβας (φιλολογικό ψευδώνυμο του Απόστολου Ν. Βασιλειάδη):
Ο πατριώτης μας πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας, και η συμβολή του
στη λογοτεχνική γενιά του ’20

Η ποιήτρια Κική Δημουλά και η ποίησή της, ως στίλβον όχημα του
«Φιλοπαίγμονος Μύθου» της

Γιάννη-Μάριου Κολιόπουλου: «Τα Στοιχεία του Κόσμου» και
η «Κατοπτρική Σκέψη»

Ο Δημήτρης Χρ. Μποσινάκης

Γραπτές καταγραφές αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης για την Κατοχή
και την Αντίσταση στη Νέα Μάκρη, και για τις συνέπειες του Εμφυλίου

«Ανεβάζοντας» την «Επέτειο» του Άντον Τσέχωφ στο Παιδοψυχιατρικό
Νοσοκομείο Αττικής (ΠΝΑ), Ραφήνα

Νικίας Λειβαδάς: ο γιατρός λογοτέχνης και ζωγράφος: Τα στάδια
και οι αναζητήσεις στο λογοτεχνικό του έργο και στη ζωγραφική του

Ο διηγηματογράφος Πέτρος Μπίκος και τα Παιδιά της Κατοχής μέσα
από τη βιωμένη γραφή της συλλογής «Των Αγγέλων η Πείνα»

Μιχάλη Σταφυλά: Τα «Ευρυτανικά» – «Ιστορία-Άνθρωποι-Περιβάλλον»,
έκδοση της Πανευρυτανικής Ένωσης Αθήνα 2008

Γιώργου Παπαστάμου: «Ο Ιππότης της Ανεμόπορτας», εκδ. Δίφρος, 1990

Τα Παραμύθια της Παράδοσής μας ήταν μονάχα για τα παιδιά;

Η Ελένη Χωρεάνθη «Στον Κύκλο του Φωτός των Αναμνήσεων»
(εκδ. Εριφύλη 2008), μια ποιητική συλλογή αφιερωμένη στον πρόωρα
χαμένο ποιητή και στοχαστή Κώστα Χωρεάνθη

Μνήμη των 56 κρεμασμένων πατριωτών στο Πικέρμι και των 200 εκτελεσμένων
στην Παλλήνη (Χαρβάτι) της 22ας Ιουλίου 1944 ως αντίποινα των Γερμανών Ναζί

Τράτες, Τρατάρηδες και Ψαράδες στη Νέα Μάκρη

Ο Κώστας Βαλέτας ως διηγηματογράφος: Επισημάνσεις και συμπεράσματα
από τη συλλογή διηγημάτων «Ο Τίγρης» εκδ. Αιολικά Γράμματα, 2008

Ο Θρακιώτης ποιητής Αυγερινός Μαυριώτης: Από την κυριαρχία του βιώματος,
στο συμβολισμό της «Κορνηλίας της Δέσποινας των Σφαλμάτων» (1998),
ως τη δραματοποιημένη ποίηση στο «Το Δόντι του Σκύλου» (2012)

Ο ποιητής Κώστας Χελμός και η ποίησή του: Η καθαρότητα του συναισθήματος
και η σοφία του «μικρού» ποιήματος

Γιώργος Γεωργούσης: Ένας «ευπατρίδης» του σύγχρονου νεοελληνικού ποιητικού
Λόγου

«Το Δάσος» του Κώστα Πηγαδιώτη: Η κραυγή και το δάκρυ ενός ποιητή
για την καταστροφική πυρκαγιά στο Νέο Βουτζά του 1978

Βάσος Η. Βογιατζόγλου: Η ιχνηλασία μιας ζωής, Από τη «Δανάη» ως τους
«Λόγους του Αρχάγγελου»

«Μακρυγιάννης – Διγλωσσία-Θρησκοληψία» του Κώστα Βαλέτα, εκδ. «Αιολικά
Γράμματα» 2010

«Μαραθώνος Περιήγησις» (χωρο-χρονική, μυθολογική, λαογραφική κλπ.)
με βάση το «Ο Μαραθώνας σε βάθος Χρόνου» εκδ. 2011 της Κυριακής (Κούλας)
Ρούσσου-Μπούσουλα

Γιολάντα Πέγκλη: Από το «Λάζαροι εν Αποσυνθέσει» 1964, ως το «Γεια» 2010 –
Η εποχή μας – Το φρόνημα – και η στάση ζωής στην ποίησή της

Ο Κ. Π. Καβάφης της Διασποράς

«Η Πόλις» και η διαχρονική της αμφιθυμία, είτε ως μια φανταστική «πόλις»
(Αλεξάνδρεια), (Κ. Π. Καβάφης), είτε ως «Πολιτεία», (Κωνσταντινούπολη-Ελλάδα),
(Κωστής Παλαμάς, «Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου»), είτε ως γενέθλεια πόλη-
πατρίδα

Τα Παρεπόμενα του (Μακρηνο)Λιβισιανού Γάμου (διαπραγματεύ-
σεις-τυπικό-λεπτομέρειες-ευτράπελα)

Ο γάμος, η «χαρά», για τους ΜακρηνοΛιβισιανούς ήταν και είναι για όλους
μέχρι σήμερα, όπως γράφω στα «Λαογραφικά, 1988»: «η κορυφαία στιγμή του
ατομικού και κοινωνικού βίου. Με το γάμο, δυο άτομα, ο άντρας και η γυ-
ναίκα, λογαριάζονται πια σαν σπίτι (εστία) και σαν οικογένεια. Κοινωνικές,
κληρονομικές και ατομικές διαφορές, συγκρούονται και ενώνονται. Το νέο
σπίτι σαν κυψέλη παίρνει κάτι από τους παλιούς για να δημιουργήσει κάτι
καινούργιο και να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα τη ζωή»…
Του γάμου, στη Μάκρη και το Λιβίσι Μ. Ασίας, προηγούνταν ο αρραβώνας,
ο «Λόγος», μια πολύπλοκη διαδικασία με ενδιάμεσους συγγενείς και φίλους,
με τον νουνό, την προξενήτρα κ.ά.

Η πρόταση για γάμο γινόταν πάντοτε από την οικογένεια της νύφης προς
την οικογένεια του γαμπρού. Επομένως στη Μάκρη και το Λιβίσι η γυναίκα (η
κόρη, η «νύφη») διάλεγε το γαμπρό, σύμφωνα με την παρατήρηση της Καλ-
λιόπης Μουσαίου-Μπουγιούκου. Αν και φαίνεται να μην είναι ακριβώς έτσι τα
πράγματα, γιατί, σε άλλες περιπτώσεις οπωσδήποτε (σχετικά μεγάλη ηλικία
της νύφης, πολιτιστικό επίπεδο, φτώχεια κλπ.), υπήρχε η άποψη ότι δεν ρω-
τούσαν τις κοπέλες για τον γαμπρό που τους προόριζαν, αλλά και αυτές δεν
τολμούσαν να πουν όχι.
......................................................................................................................
Η αρχική συζήτηση για την προίκα της νύφης γινόταν τη μέρα, μάλλον τη
νύχτα, Σάββατο βράδυ ή παραμονή μεγάλης γιορτής, ανάμεσα στον πατέρα
του γαμπρού και της νύφης και παρουσία του νονού ενός εκ των δύο ή και των
δυο μαζί, και ενός σεβαστού προσώπου. Την ημέρα εκείνη δεν συζητούσαν
λεπτομέρειες, αναφέρονταν στην προίκα της νύφης γενικά.
Οι λεπτομέρειες για την προίκα συζητιόντουσαν μερικές εβδομάδες μετά,
στους αρραβώνες.

Τη συζήτηση γι’ αυτήν την άρχιζε ο πατέρας της νύφης, ενώ ο πατέρας του
γαμπρού έκανε τάχα πως δεν τον ενδιαφέρει το θέμα. Έλεγε:
– «Έλα καλέ συμπέθερε, αμ’ ήτον ανάγκη»; (να αναφέρεις την προίκα;).
Όμως συνήθως οι από το μέρος του γαμπρού προσκεκλημένοι αποδεικνύο-
νταν σκληροί διαπραγματευτές και πολλές φορές είχαν παράλογες απαιτήσεις.
Τα κορίτσια που δεν είχαν προίκα δεν παντρεύονταν εύκολα, όπως ήταν
επόμενο, γι’ αυτό και οι γονείς που είχαν κορίτσια, όπως και τα αρσενικά αδέρ-
φια τους, προπαντός ο μεγάλος, ο πρώτος, είχαν μεγάλη έγνοια να τα προικί-
σουν και να πάρουν γαμπρό «της προκοπής».

Τα ευτράπελα:
Η αρραβωνιασμένη κοπέλα έκανε δουλειές στο σπίτι της πεθεράς, ενώ οι
μανάδες των γαμπρών ήταν παράλογα απαιτητικές απέναντι στη νύφη. Έβα-
ζαν την αρραβωνιαστικιά να φέρει νερό από τη βρύση, να σκουπίσει το σπίτι
και την αυλή, να «σαββατιάσει», (να συγυρίσει το σπίτι, να πλύνει τα ρούχα,
να ασβεστώσει). Ακόμα και να πλύνει τα πόδια του πεθερού, χωρίς υπερβολή.........

     Ο Μιχάλης Π. Δελησάββας γεννήθηκε στη Ν. Μάκρη Αττικής. Έβγαλε το Γυμνάσιο Μαραθώνα και φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Είναι γιατρός (παιδίατρος) διδάκτωρ της Ιατρικής του Παν/μίου Αθηνών.

   Έχει εκδώσει τις Ποιητικές Συλλογές: «Βήματα και Ανάσες», εκδ. Διογένης 1983, «Κατόψεις», εκδ. Διογένης 1985, «Εσωτερική Μετανάστευση», εκδ. Διογένης 1989. Διηγήματα: «Άνθρωποι δικοί μας», εκδ. Διογένης 1984, «Σε άλλους Παράλληλους», εκδ. Διογένης 1986 και «Η Αντιγόνη του Μαραθώνα», εκδ. Διογένης 1991. Επίσης τα «Τρία Παραμύθια», εκδ. Διογένης 1987 και τα «Λαογραφικά Μάκρης και Λιβισίου Λυκίας Μ. Ασίας», 1988, κ.ά.

   Από το 1987 είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρών Λογοτεχνών.