Η ιστορική περίοδος (415-399 π.Χ.) στην οποία αναφέρεται ο Αχιλλέας Τσουράκης είναι καταλυτική για την Αθηναϊκή δημοκρατία, που έπειτα από τις νίκες του Μαραθώνα το 490 π.Χ. και της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. κατάφερε να μεσουρανεί στην Ελλάδα. Αυτό δεν άρεσε στη Σπάρτη, που είχε τον έλεγχο σε όλη περίπου την Πελοπόννησο και αποφάσισε να της κόψει τα φτερά. Έτσι, αποφάσισε να εκστρατεύσει το 431 π.Χ. στη Β. Ανατολική Ελλάδα και να κατακτήσει την Ποτίδαια, σύμμαχο της Αθήνας.

Αυτό ήταν η αφορμή να αρχίσει ο πόλεμος που θα σταματήσει με τη Νίκειο Ειρήνη το 421 π.Χ., για να ξαναρχίσει το 415 π.Χ., όταν η Αθήνα εκστρατεύει κατά της Σικελίας (πράξη με την οποία πάντα διαφωνούσε ο Περικλής) και να καταστραφεί ολοσχερώς.

Έτσι, γκρεμίζεται η Αθηναϊκή δημοκρατία και θα ακολουθήσουν τα δεινά της, με την κυριαρχία της Σπάρτης και τους τυράννους μέχρι το 404 π.Χ., όπου ο δημοκράτης Θρασύβουλος μαζί με λίγους δημοκρατικούς, θα τους πολεμήσει στη Μουνιχία (Πειραιάς) και θα έρθουν στην εξουσία.

Όμως στο μέσο διάστημα 415-404 π.Χ. και κάτω από την ολιγαρχία και τους τυράννους, θα ακολουθήσουν δημεύσεις, βιοπραξίες και φονικά (όπου ο Λυσίας στα «Κατά Ερατοσθένους» εκθέτει τα προσωπικά και όχι μόνον βιώματά του για να λάμψει η αλήθεια) και οι κρατούντες θα εξουθενώσουν την πολιτεία.

Οι δημοκρατικοί, παρά την ειρήνη, δεν ξεχνούν τη μεγάλη περιπέτεια που έζησαν τα τελευταία χρόνια και ψάχνουν να βρουν τη γενεσιουργό αιτία για όλα τα δεινά που πέρασαν. Έτσι ψάχνουν για εξιλαστήριο θύμα οι κακόβουλοι και συκοφάντες (Μέλητος, Άνυτος και Λύκων) και θα κατηγορήσουν τον Σωκράτη για αθεΐα.

Η συνείδηση του λαού, όμως, δεν αντέχει την πλάνη για την καταδίκη και τον θάνατο του αθώου δασκάλου που θα έρθει η δικαίωσή του αμέσως μετά.

Προλογικό Σηµείωµα

Η ποιητική ιστοριογραφία διχάζει τους επαΐοντες, τους παροικούντας την Ιερουσαλήµ. Κάποιοι λένε ότι αδικεί την ποίηση, άλλοι λένε ότι αποψιλώνει την ιστοριογραφία και άλλοι δέχονται ότι αδικείται και η ποίηση και η ιστοριογραφία. Ωστόσο, υπάρχουν και εκείνοι, οι οποίοι βλέπουν µόνο θετική την ποιητική ιστοριογραφία. Σ’ αυτούς κατατάσσεται και ο σύρων τις γραµµές ετούτες, µε το στερρό επιχείρηµα ότι και ο θείος Όµηρος το ίδιο έκανε µε την Ιλιάδα. Και άλλοι πολλοί, όπως ο εκ Κύπρου ορµώµενος Βασίλης Μιχαηλίδης µε το µνηµειώδες έργο του: «Η 9η Ιουλίου 1821 εν Λευκωσία της Κύπρου ή Το τραούδιν του Κυπριανού».

Διάλεξε ο συγγραφέας το δεύτερο ήµισυ του Πελοποννησιακού πολέµου (415-404 π.Χ.) και τα ύστερα πέντε χρόνια (404-399 π.Χ.), προφανώς για να συµπεριλάβει στο έργο του την εγκληµατική δράση των Τριάκοντα Τυράννων, την αποκατάσταση της Δηµοκρατίας στο Άστυ από τον ήρωα Θρασύβουλο και τους λιγοστούς φίλους του, κυρίως, όµως, πρωτίστως και προεχόντως τη δίκη, την καταδίκη και τον θάνατο του Σωκράτη, του µεγάλου αθώου των αιώνων. Με τον θάνατο του δασκάλου σταµατά και το έργο του Αχιλλέα Τσουράκη. Γεραίρω αυτόν και για την ιδέα του και για την πραγµάτωσή της.

Το έργο ξεκινά µε την εορτή των Ανθεστηρίων του 415 π.Χ. «Βίος ανεόρταστος, µακρά οδός απανδόχευτος», είπε ο Πλούταρχος. Έχουµε ανάγκη των εορτών, για να παλεύουµε τις αντιξοότητες του βίου.

Δίδει την εορτή αυτή ο συγγραφέας λυρικά, ωραία και σαγηνευτικά:

«…Ήρθανε τ’ Ανθεστήρια κι όλοι εξαγνιστείτε,

µυρίστε το θαµνόραµο, τον Διόνυσο υµνείστε.

Σφαλίστε τα πορτόφυλλα, µε πίσσα κι ό,τι µέσο,

να µείνουν τα δαιµόνια, απ’ τη γιορτή µας έξω.

Φθάσαµε στην Πιθοίγια κι όλων µας η λαχτάρα,

να ξεχειλίσει µ’ άρωµα , π’ αφήνει η πιθάρα.

Είναι καιρός να πνίξουµε το δόλιο µας λαρύγγι,

που στέγνωσε προσµένοντας, να ’ρθει το ανθεστήρι.

Έτσι θ’ ανέβουν οι ψυχές, από τον κάτω κόσµο

για να ξεχάσουνε µαζί την πίκρα και τον πόνο…».

Έπονται τα γεγονότα της κοπής των κεφαλών του Ερµή στην Αθήνα, τα οποία θεωρεί ο συγγραφέας ως µέρος σχεδίου ή αφορµή για την εκστρατεία στη Σικελία:

«…Αλί, αλί και τρισαλί

’κοψαν τις κεφαλές του Ερµή,

ανάθεµα στους σφάχτες

γιατί ’ναι τροµοκράτες

τροµοκράτες Ερµοσφάχτες

των τυράννων, φιλοκράτες…».

Έχουν περάσει τα πρώτα 16 αμφίρροπα χρόνια του πολέµου. Οι αποκλεισµοί της Αθήνας, ο λοιµός, ο θάνατος του Περικλή, οι ατυχείς µάχες στην Αµφίπολη, στη Χαλκιδική και σε άλλα µέρη της Μακεδονίας. Και τώρα το φρόνηµα της Αθήνας πρέπει να ανυψωθεί. Θα γίνει ο µεγάλος απόπλους!

«Μα το κακό ξεκίνησε και πάλι απ’ την αρχή,

σαν θέλησαν να φτάσουν σε γη Σικελική.

Αυτό που πάντα αρνιότανε ο Περικλής για χρόνια

κι οι στρατηγοί του γύριζαν πλάτη, µε καταφρόνια.

Όταν Χαρµίδης και λοιποί, ζήτησαν εκστρατεία,

µε τον Νικία αρχηγό και τον Αλκιβιάδη,

αφήνοντας τη βούληση την λαϊκή στην άκρη…».

Η εκστρατεία για τη Σικελία, που κατέληξε σε πανωλεθρία, ξεκίνησε µε ξεχωριστές γιορτές και υπερήφανες εκδηλώσεις, που όµοιες δεν γνώρισαν οι τότε Αθηναίοι.

Ας δούµε, πώς είδε τον µεγάλο απόπλου ένας απλός Αθηναίος:

Ποτέ δεν ξανάγινε αυτό, µια τόσο µεγάλη εκστρατεία, για έναν τόσο µακρινό προορισµό. Επιτέλους στη Σικελία! Και στα στήθια µας το κρυφό κι ανοµολόγητο όνειρο κυριαρχίας σ’ όλη τη Μεσόγειο. Χαράµατα κατεβήκαµε στον Πειραιά, γιοµάτοι ελπίδες για τις νέες κατακτήσεις. Χωρίς θρήνους γι αυτούς που ίσως δεν θα ξαναδούµε ποτέ. Ήµασταν όλοι εκεί: Και οι κωπηλάτες και οι πολεµιστές και οι τρεις στρατηγοί µας (ο Αλκιβιάδης, ο Νικίας και ο Λάµαχος). Κι εµείς ο απλός λαός, οι πανηγυριώτες. Οι σάλπιγγες σήµαναν σιωπή κι έγιναν οι σπονδές στους Θεούς, επάνω στις απαστράπτουσες τριήρεις. Η ιδέα ξεκίνησε µε πενήντα και τώρα φεύγουν εκατό και άλλες τριάντα περιµένουν στην Κέρκυρα! Αντήχησε τότε ο παιάνας και η «Αήττητη αρµάδα» επιτέλους απέπλευσε. Φωνές στολισµοί και λαµπρά πρόσωπα έβλεπες παντού. Ξεχάσαµε προσώρας την υπόθεση των Ερµών. Ωστόσο, κρατήσαµε πίσω την Σαλαµινία, Αλκιβιάδης είναι αυτός! Γυρίσαµε πίσω στο Άστυ χαρούµενοι και περήφανοι και συνεχίσαµε το πανηγύρι σπίτια µας… Σε καλό να µας βγουν αυτές οι χαρές, µα τους Θεούς!

Ακολουθεί η σφαγή της Μήλου του 415 π.Χ. Η πολιορκία της Μήλου, οι απειλές των ισχυρών Αθηναίων κατά των Μηλίων, οι δηµηγορίες και των δύο, οι απέλπιδες προσπάθειες των αδυνάτων Μηλίων να πείσουν τους σκληρούς ιµπεριαλιστές Αθηναίους, να τους αφήσουν να ζήσουν ουδέτεροι, ήσυχοι και ελεύθεροι, οι σφαγές που ακολούθησαν, η δήωση της Μήλου, οι αιχµαλωσίες και πωλήσεις ανθρώπων στα σκλαβοπάζαρα, έγινε έκτοτε «κτήµα εσαεί», όπως έγραψε ο Θουκυδίδης, που εξιστόρησε και αυτά τα δρώµενα µε παρρησία και αλήθεια. Είναι η αποθέωση του δυνατού κατά του αδυνάτου, του αδίκου κατά του δικαίου. «Εµείς θ’ αποφασίζουµε πώς θα ζείτε, ακόµη και πώς θα σκέπτεσθε!», λένε οι Αθηναίοι στους ατυχείς Μηλίους:

«Τα λόγια είναι περιττά, καιρός να ενταχθείτε

αν δεν βρεθείτε δίπλα µας, όλοι θ’ αφανιστείτε.

Το δίκιο µε το µέρος µας, όντας πιο ισχυροί

κι αν δεν σταθείτε δίπλα µας, η Μήλος θα χαθεί…».

Σκληροί, βάρβαροι και αδυσώπητοι οι δυνατοί της γης.

–Και τι θα κερδίσουµε, αν παραδοθούµε τώρα; ρωτούν οι τάλαινες Μήλιοι.

–Και πάλι θα πεθάνετε, απαντούν οι Αθηναίοι, αλλά αξιοπρεπώς. Αιώνες από τότε πολλοί ισχυροί της γης εδιδάχθησαν από την σφαγή των Μηλίων, την οποία ποτέ δεν ελησµόνησαν. Μάλιστα οι πέραν του Ατλαντικού ισχυροί σύµµαχοί µας, επαίρονται και σεµνύνονται ότι ακολουθούν την πολιτική των Αθηναίων έναντι των Μηλίων, στους ανυπάκουους της γης! Και τους δικάζουν, οι υποκριτές, όχι στο δικό τους όνοµα, αλλά στο όνοµα των συµµάχων τους! Έτσι πριν λίγα χρόνια και µε τους γείτονες Σέρβους. Τους κατέστρεψαν και ύστερα τους δίκασαν στο όνοµα των Συµµάχων! Όπως τότε.

Συνεχίζει ο συγγραφέας την ποιητική του ιστοριογραφία µε την δίκη και καταδίκη σε θάνατο του Σωκράτη και κλείνει το θέµα του µε έναν σπουδαίο επίλογο:

Χαράµατα ο Κρίτωνας, πήγε στη φυλακή

κι είδε το φίλο ήρεµο, σε ύπνο σαν παιδί.

Καθόταν και τον κοίταζε, χωρίς να τον ξυπνάει,

ενώ τα µάτια βούρκωναν κι ένιωθε να πονάει.

Σκεφτότανε νυχθήµερα, για τη δραπέτευσή του

και πλήρωσε για χάρη του, µ’ ασήµι τη φυγή του.

Δεν πίστευε στα µάτια του, πως θα ’χάνε το φίλο,

γι’ αυτό και πήγε σκοτεινιά, πρωτύτερα απ’ τον ήλιο.

Σαν ξύπνησε ο δάσκαλος και είδε τον µπροστά του,

του χαµογέλασε γλυκά κι είπε τα χωρατά του.

–Ξέρω καλέ µου Κρίτωνα πως µ’ αγαπάς πολύ

γι’ αυτό σε καλοδέχοµαι, ξένοιαστος σαν παιδί.

Μη χολοσκάς για µένανε, κι ούτε για τη φυγή µου,

ο θάνατος για µένανε, θα ναι η λύτρωσή µου.

Μου πες πως είναι άδικος και κρίµα ο χαµός µου,

θα ’θελες να’ ναι δίκαιος λοιπόν ο θάνατός µου;

Γέρασα και κουράστηκα να σας ευεργετώ

κι αυτοί που µε δικάσανε, θα βρούνε το κακό.

Γέρασα και κουράστηκα µιλώντας γι’ αγαθό

γιατί ’θελα τον άνθρωπο να τον υπηρετώ.

Συγγραφέα, Αχιλλέα Τσουράκη, σε ευχαριστούµε και για τούτη τη σπονδή σου στην αληθινή λογοτεχνία!

Αυγερινός Ανδρέου

Δικηγόρος, Ποιητής

πρ. Πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών

Ο Αχιλλέας Τσουράκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1934 και από το 1949 μπήκε στη βιοπάλη. Σπούδασε για τρία χρόνια οικονομικές επιστήμες, αλλά δεν ολοκλήρωσε, γιατί παρακολουθούσε δημοσιογραφία και θέατρο όπου και αρίστευσε. Δίδαξε αυτοσχεδιασμό και υποκριτική για είκοσι χρόνια στη δραματική σχολή του Βασίλη Ρίτσου και είχε μαθητές για τρία χρόνια τους σκηνοθέτες: Σωτήρη Χατζάκη, Θανάση Θεολόγη, Ντίνο Σπυρόπουλο, Μιχάλη Άνθη και άλλους πρωταγωνιστές του θεάτρου.

Έπαιξε στο Θέατρο Τέχνης στο Πει­ρα­ματικό, Θέατρο Αθηνών με τον Μυ­ράτ για δύο περιόδους και με το Ζων­τανό Θέατρο όπου και παίχθηκαν δυο μονόπρακτά του στις αρχές της δεκα­ετίας του 1970.

Έχει συνεργαστεί με το ραδιόφωνο όπου και διασκεύασε Πλούταρχο, Μω­ρα­­ϊτίδη, Καρκαβίτσα και άλλους.

Το 1973 παρουσιάστηκε στην κρατι­κή τηλεόραση για δεκατρία ημίωρα το ιστορικό θεατρικό του Οι Πατέρες της Λευτεριάς. Είναι βραβευμένος από τον «Καλοκαιρίνειο» διαγωνισμό για το έρ­γο του Τηλέμαχος και από το θεσμό «Δημήτρια» για το έργο Στάση του Νίκα.

Έχει πάρει κρατική διάκριση για το έργο του Οι Φιλικοί κι έχει εκδώσει πάνω από είκοσι βιβλία (ποίηση, διηγή­ματα, θέ­ατρο). Έγραψε θεατρική στα περιο­δικά «Σκέψη και Τέχνη» και στο «Έρευ­να». Έχει στο συρτάρι του και άλλα ανέκδοτα θεατρικά.

Έχουν δημοσιευθεί στα περιοδικά έρ­γα του, μερικά από τα οποία είναι: Νέα Πορεία: Η Νουβέλλα, Νέα Σύνορα: Το Παγωτό, Λωτός: Διπλή Γιορτή, Κούρος: Εκδόσεις Τέχνης (Αφιέρωμα): Το Άσυλο.

Έχουν κυκλοφορήσει σε ηλεκτρονική μορ­φή τα βιβλία:

ΟΜΗΡΙΚΑ, Α΄ έκδοση, 2014.

ΟΙΩΝΟΙ ΤΟΥ ΑΥΡΙΟ, Α΄ έκδοση, 2014.

ΟΙΩΝΟΙ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ, Α΄ έκδο­ση, 2013.

Η ποίησή του δέχτηκε ευνοϊκές κρι­τι­κές σε εφημερίδες και περιοδικά.

Το 2014, ο Αχιλλέας Τσουράκης τι­μή­­­θηκε από την Εταιρία Ελλήνων Λο­γο­τεχνών.