Φέτος οι Έλληνες, όπου γης, εορτάζουν την επέτειο των 200 χρόνων από την κήρυξη της Επαναστάσεως του 1821. Η Εθνεγερσία αποτελεί το σημαντικώτερο και ενδοξότερο γεγονός στην ιστορία του Νεωτέρου Ελληνισμού. Προετοιμασμένη κατάλληλα και με αποφασιστικότητα από τη Φιλική Εταιρεία, πέτυχε, ύστερα από εννεαετή επικό αγώνα –κατά αντιπάλου συντριπτικά ισχυροτέρου–, του σκοπού της, δηλαδή τη δημιουργία του Νέου Ελληνικού Κράτους.

Οι Έλληνες ολοκλήρωσαν τον τιτάνιο εκείνο αγώνα με νίκη. Όμως, στοίχισε βαρύτατα. Εκατοντάδες χιλιάδες έπεσαν, ηρωϊκά μαχόμενοι, στα πεδία των μαχών, τόσο τις επαναστατημένες περιοχές, όσο και σε άλλα κέντρα του Ελληνισμού, όπως η Κωνσταντινούπολη, η Σμύρνη, η Κύπρος, η Μολδοβλαχία.

Ο αγώνας άρχισε τον Φεβρουάριο του 1821, τη στιγμή που η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ακόμη πανίσχυρη και το ανελεύθερο πνεύμα της Ιεράς Συμμαχίας κυριαρχούσε απ’ άκρου εις άκρον στην Ευρώπη. Και ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 1830 με την αναγνώριση του ανεξαρτήτου Ελληνικού Κράτους.

Το παρόν έργο - ανθολογία περιλαμβάνει μέσα στις σελίδες της πολλές από τις κορυφαίες στιγμές της Επανάστασης –Αλαμάνα, Χάνι της Γραβιάς, Μεσολόγγι, Δερβενάκια, Ναυαρίνο– και σκιαγραφεί με αδρές γραμμές μερικούς από τους σημαντικώτερους ήρωες αυτής της εποποιίας –Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη, Ανδρούτσο, Διάκο, Υψηλάντη, Μπότσαρη, Κανάρη, Μιαούλη.

Τα κείμενα, άλλα γραμμένα στη δημοτική και άλλα σε μία λογιώτερη μορφή γλώσσας, αποτελούν –εν πολλοίς άγνωστα– ιστορικά ντοκουμέντα, οι συγγραφείς των οποίων –έγκριτοι ιστορικοί ερευνητές, πανεπιστημιακοί καθηγητές και δημοσιογράφοι– τα έχουν καταθέσει ως μαρτυρίες σε παλαιά έντυπα, κυρίως εφημερίδες του Μεσοπολέμου.

Ο ανθολόγος και ο εκδότης, θέλοντας να μετάσχουν ενεργά στον εορτασμό αυτόν, ετοίμασαν και παραδίδουν σήμερα στο αναγνωστικό κοινό, που ενδιαφέρεται πραγματικά να μάθει και να διδαχθεί από τα ηρωϊκά κατορθώματα των προγόνων μας, το βιβλίο αυτό, ως ελάχιστο φόρο τιμής για όλους εκείνους που χάθηκαν, προκειμένου εμείς σήμερα να απολαμβάνουμε το υπέρτατο αγαθό της Ελευθερίας.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ, Αθανασίου Θ. Φωτοπούλου

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ, Καρόλου Επ. Μωραΐτη

 

Ο όρκος των Φιλικών

Κωνσταντής Κολοκοτρώνης, υπό Θάνου Δογάνη

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, υπό Θάνου Δογάνη

Ο Παπαφλέσσας, υπό Ιω. Α. Βερνάρδου

Ο Δράμαλης, υπό Απόλλ. Λεονταρίτου

Νικήτας Σταματελόπουλος, ο Τουρκοφάγος Νικηταράς, υπό Ε.Θ. Γρηγορίου

Το Χάνι της Γραβιάς, υπό Χαρ. Π. Τουφεξή

Το Χάνι της Γραβιάς, υπό Γεωργ. Ασπρέα

Στο Χάνι της Γραβιάς, υπό Γιάννη Βλαχογιάννη

Γεώργιος Καραϊσκάκης (ο γυιος της καλογριάς), υπό Γιάννη Βλαχογιάννη

Ο γιος της καλογριάς, υπό Κωστή Παλαμά

Η Μαριώ, υπό Γιάννη Βλαχογιάννη

Αθανάσιος Διάκος, ο ωραίος και θρυλικός ήρως της Αλαμάνας, υπό Ε.Θ. Γρηγορίου

Ο θρυλικός ήρως Αθανάσιος Διάκος, υπό Μ. Δειλινού

Κανάρης, υπό Οδοιπόρου

Ο Κανάρης και ο ξένος πλοίαρχος, υπό Ανωνύμου

Η φλόγα του Κανάρη, υπό Γιάννη Βλαχογιάννη

Τα ενθύμια των αγωνιστών του 21 (το σπίτι του Κανάρη εις την Κυψέλην), υπό Χρ. Εμμ. Αγγελομάτη

Τα πρώτα χρόνια του ναυάρχου Μιαούλη, υπό Ανωνύμου

Ο τιμονιέρης του Μιαούλη, υπό Αντωνίου Δαυΐδ

Η φυσιογνωμία του Παλαιών Πατρών Γερμανού, υπό Δ. Καλλιμάχου

Η δράσις του Παλ. Πατρών Γερμανού κατά τον υπέρ της εθνικής ανεξαρτησίας αγώνα, υπό Αρίστου Σταυροπούλου

Ο Μέγας Δέρκων Γρηγόριος, υπό Ανωνύμου

Αλέξανδρος Υψηλάντης, υπό Γιάννη Βλαχογιάννη

Η νεανική ηλικία του Αλ. Υψηλάντου, υπό Ανωνύμου

Ο Μάρκος Μπότσαρης, υπό Γεωργ. Αθανασιάδου Νόβα

Λάζαρος Κουντουριώτης, υπό Ε.Α. Σίμου

Ο αρχηγός των Φιλικών Εμμανουήλ Ξάνθος, υπό Ανωνύμου

Ο Γριβογιώργος, υπό Γιάννη Βραχονιάννη

Δόμνα Βισβίζη: Η Θρακιώτισσα Μπουμπουλίνα – Η Ελληνίς μητέρα και ηρωΐς, υπό Χρ. Εμμ. Αγγελομάτη

Ο Μπάρμπα-Χρόνης, υπό Τίμου Μωραϊτίνη

Νέος Κυνέγειρος, υπό Θεοδ. Βελλιανίτη

Ο θάνατος του Λόρδου Βύρωνος, υπό Ν.Χ. Μπ.

Ο Λόρδος Βύρων και ο Αλή Πασάς, υπό Ανωνύμου

Πώς αγάπησε ο Λόρδος Βύρων την κόρη του καπετάν Ζέκου (ιστορία γραμμένη από τον ίδιον)

Σκούφος-Γεννάδιος, υπό Μιχ. Λαμπρινίδου

Δόξης ελιγμοί, υπό Σ. Γ.

Όταν το Γένος ξεσηκώθηκε..., υπό Θ. Μαλαβέτα

Το ματωμένο ράσο της Εθνεγερσίας του 21, υπό του σεβ. Μητροπολίτου Γυθείου, Οιτύλου και Κυθήρων Προκοπίου

Η πτώσις του Μεσολογγίου, υπό Σ. -ς

Μεσολόγγι: Η εποποιΐα των αιώνων, υπό Στεφ. Χαρμίδη

25 Μαρτίου 1826 στο Μεσολόγγι, υπό Γ.Α.Κ.

Αι ηρωϊκαί γυναίκες τών «Ελευθέρων Πολιορκημένων», υπό Μ.Π. Παπαστρατηγάκη

Η εποποιΐα του Μεσολογγίου, υπό Ανωνύμου

Η ηρωϊκή άλωσις του Παλαμηδίου από ολίγους ριψοκινδύνους αγωνιστάς, υπό Ανωνύμου

Η ναυμαχία του Ναυαρίνου, υπό Ζουριέν ντε λα Γκραβιέρ (κατά μτφ.)

Η ιστορία της σημαίας μας, υπό Φ. Γιοφύλλη

Η ελληνική σημαία, υπό Γεωργ. Ασπρέα

Το Εθνικόν Λάβαρον, υπό Ν. Αγγελίδη

Το Εθνικόν Λάβαρον, υπό Ε.Ν. Βρέλλου

Πώς έκρυβαν οι Έλληνες το μεγάλο μυστικό, υπό Α.Μ. Στρατηγοπούλου

Η Φιλική Εταιρεία, υπό Νίκου Καρβούνη

Σουλιώτες και Σουλιώτισσες, υπό Ανωνύμου

Σούλι, υπό Δημ. Γατοπούλου

Οι τελευταίοι Σουλιώτες, υπό Γεωργ. Ασπρέα

Τα μπουρλότα, υπό Κ.Κ.

Αι μεγάλαι μορφαί του Ιερού Αγώνος της Ελευθερίας, υπό Δημ. Χατζοπούλου

Η Κλεφτουριά, υπό Σωτ. Σκίπη

Η Μονή της Αγίας Λαύρας, υπό Ανωνύμου

Λαύρα, η Αγία, υπό Δημ. Γατοπούλου

Ο Ιμβραήμ και το Μέγα Σπήλαιον, υπό του Ιστορικού

Τα στρατόπεδα των επαναστατών, υπό Σπ. Μελά

Η ενότης των Ελλήνων και η εξέγερσις του Έθνους, υπό Αδαμ. Αδαμαντίου

Οκτώ χρόνια σκληρού αγώνος, οκτώ χρόνια πολέμου, θυσιών και θριάμβων, υπό Δημ. Χρονοπούλου

Τα μεγάλα γεγονότα της Επαναστάσεως, υπό Διον. Κοκκίνου

Πώς έγινε η Επανάστασις του 21, υπό Δημ. Χατζοπούλου

Η Ελληνική Επανάστασις ως βάσις της εθνικής μας σταδιοδρομίας, υπό Αποστ. Β. Δασκαλάκη

Οι ένδοξοι ήρωες του 1821 – Οι δοξάσαντες τα ελληνικά όπλα, υπό Ανδρ. Β. Βλάχου

Ο Φιλελληνισμός, υπό Φ.Υ.

Η Ευρώπη προ των Παλληκαριών, υπό Διον. Κοκκίνου

Ελευθερία, υπό Ανωνύμου

Η ευρωπαϊκή διπλωματία κατά την Επανάστασιν, υπό Γεωργ. Ασπρέα

Ο Μέττερνιχ και η Ιερά Συμμαχία, υπό του Ιστοριοδίφου

Ο ρόλος των τεχνιτών εις την Επανάστασιν, υπό Κ. Φαλτάϊτς

Ο Τύπος κατά την περίοδον του Εθνικού Αγώνος, υπό Α.Α.Α.

25 Μαρτίου 1838: Ο πρώτος εορτασμός της εθνικής επετείου, υπό Δημ. Χρονοπούλου

Η συμβολή της ποιήσεως εις τον Αγώνα του 1821, υπό Αγαθ. Τέτα

Ο Εθνικός μας Ύμνος και η ιστορία του, υπό Αλεξάνδρας Λαλαούνη

Ο ΄Υμνος εις την Ελευθερίαν, υπό Αρίστου Καμπάνη

Το 21 πηγή εμπνεύσεως, υπό Ζαχ. Παπαντωνίου

Προσκυνημένοι, υπό Γ. Βλαχογιάννη

Το μήνυμα στην Ύδρα, υπό Θ. Μαλαβέτα

Το 21 εις την Κρήτην, υπό Διαβάτου

Ανοιξιάτικο γλυκοχάραμα, υπό Θ. Μαλαβέτα

Οι Αθηναίοι κατά το 1821, υπό Κων. Ράδου

Πώς έσωσαν οι Έλληνες τα μνημεία του Παρθενώνος, υπό Αριστ. Βαλαωρίτου

Ο Ελληνικός στόλος εις το ’21 και κατά το 1912-1913, υπό Ανωνύμου

Η εθνική παλιγγενεσία, υπό Γ.Κ. Σκαλιέρη

Η Επανάστασις και το σύγχρονον πνεύμα, υπό Διον. Κοκκίνου

Πολιτικαί αντιθέσεις κατά την Επανάστασιν του 1821, υπό Ντ. Π. Αποστολοπούλου  

 

Λεξιλόγιο

 

Χρονολογικός πίναξ (1821-1834)

[…] Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είχε μια βαθύτατη πίστη στο θείο. Ψυχή μυστικόπαθη, οραματιζόταν την απελευθέρωσι της σκλάβας Πατρίδας με την επέμβασι του Θεού, χωρίς φυσικά να μένη και με σταυρωμένα τα χέρια.

–Ο Θεός, έλεγεν, έδωκε την υπογραφή του για την ελευθερία της Ελλάδος και δεν την πέρνει πίσω^[1].

Θλιμμένος κατάκαρδα ο Μωραΐτης γίγαντας, επεσκέφτηκε την Αγία Μονή της Μεγαλόπολης, που την είχαν σωριάσει σε χαλάσματα οι Τούρκοι από την πρώτη εισβολή. Μια μάντρα χαλασμένη και σκεπασμένη με κλαριά απόμενε πεια και ’κεί μαζεύονταν ο κοσμάκης κάθε χρόνο για το καθιερωμένο ετήσιο πανηγύρι. Συγκινημένος βαθειά μπροστά σ’ εκείνο το ιερό χάλασμα ο κλέφτης, που είχε σκορπίσει τον τρόμο και το θάνατο στους Τούρκους, δάκρυσε. Η φωνή του πνίγηκε στο λαρύγγι. Στάθηκε κάμποσην ώρα βουβός, αμίλητος. Ύστερα τα γόνατά του λύγισαν, λύγισαν κι άγγιξαν το χώμα. Σταυροκοπήθηκε και κατόπι σηκώνοντας τα χέρια ψηλά και υψώνοντας προς τον ουρανό τα μάτια, πλημμυρισμένα στο δάκρυ, μα όλο φωτιά από πίστι, μουρμούρισεν αυτή την προσευχή:

–Παναγία μου, βοήθησέ μας να ελευθερώσωμεν την Πατρίδα μας από τον τύραννο και να σε φκειάσω καθώς ήσουν πρώτα (1803).

Με εβοήθησε –συνέχισε ο Κολοκοτρώνης– και εις τον δεύτερον χρόνον της επαναστάσεώς μας επλήρωσα το τάμα μου και την έφκεισα^[2].

Και η εκκλησία εκείνη υπάρχει και σήμερα για να θυμίζη τον γίγαντα που γονάτισε να μουρμουρίση την προσευχή, που έβγαινε μέσα από τα φυλλοκάρδια του και τα μεγάλα του τρόπαια.

Έτσι πιστεύοντας βαθειά στο Θείο ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, έμπαινε πεια στο σκληρό κι ατελείωτο αγώνα των διωγμών και του κατατρεγμού από παντού και ρίχνονταν στις απίστευτες περιπέτειες, που ακολούθησαν.

Στα 1804 άρχισαν πάλι οι άγριοι διωγμοί κατά των αρματωλών. Τον Ιούλιο της χρονιάς αυτής σκότωσαν στα Σουδενά τον Θανάση Πετιμεζά. Κατά τους ιερούς νόμους της Ομοσπονδίας, που όταν οι Τούρκοι σκότωναν ένα σύντροφο σε κάποιο μέρος, οι άλλοι σύντροφοι είχαν χρέος να σηκώνουνται στις δικές τους επαρχίες και να σκοτώνουν αδιάκριτα Τούρκους, ο Κολοκοτρώνης, σαν έμαθε το σκοτωμό του σταυραητού των Σουδενών, έβαλε λεπίδι στους Τούρκους, στα Μαγούλιανα, και φωτιά στα Τουρκοχώρια. Φοβερά τρομοκράτησε τους Τούρκους την εποχή εκείνη ο αφηνιασμένος κλέφτης.

Από το ένα μέρος ο πόνος για τον καλό σύντροφο, από το άλλο η σκοπιμότητα για να μη το πάρουν απάνω τους οι Τούρκοι και σηκώσουν κεφάλι, τον έκαμαν σωστό θηριό. Πολύς στρατός τουρκικός κινητοποιήθηκε τότε. Μα και αρκετοί από τους προεστούς για να ευχαριστήσουν τους Τούρκους, άρχισαν τις προδοσίες κατά του Κολοκοτρώνη. Τα πράγματα λίγο-λίγο στένευαν κι ο Θοδωράκης έδωκε αυστηρές διαταγές στα παλληκάρια του να μην ξεμακραίνουν από το Αρκουδόρεμα και το Λιμποβίσι. Έτσι και την περίοδο αυτή οι Τούρκοι δεν τα κατάφεραν να τυλίξουν στις παγάνες τον παμπόνηρο αρχηγό της Γορτυνίας.

Γύρω-γύρω όμως στις άλλες επαρχίες ξέκαναν αρκετούς από τους γενναίους συντρόφους, με προδοσία. Τον εξολοθρευμό του Πετιμεζά ακολούθησεν ο εξολοθρευμός του περίφημου Γιαννιά17 από την Προστοβίτσα. Τούβαλαν φαρμάκι στο κρασί, σκοτίσθηκε και τον κρέμασαν στη Μελικουκιά, έξω από την Πάτρα. […]

 

 

[…] Η εποποιΐα του Μεσολογγιού δεν είνε γραμμένη από έναν, από δέκα, ή και από εκατό άνθρώπους, είτε από ένα ηρωϊκό Σώμα γενναίων στρατιωτών. Το Μεσολόγγι είνε ένα έπος γραμμένο από πολίτας φιλησύχους, από ψαράδες ειρηνικούς της λιμνοθάλασσας, από ξωμάχους που αφήσανε το άροτρο και πιάσανε το σπαθί, από γυναίκες νοικοκυράδες, που παράτησαν τα μωρά τους στις κούνιες και πιάσανε τις τάπιες, από σκολειαρόπουλα που με τώνα χέρι βαστούσαν το χταήχι, το αναγνωστικό του σχολειού των και με τ’ άλλο τη σφεντόνα, το όπλο του Μεσολογγιτόπουλου. Για το μεγαλούργημα του Μεσολογγιού εδούλεψαν γενναιόψυχοι πολεμισταί. Σουλιώτες μπαρουτοκαπνισμένοι και Ακαρνάνες εμπειροπόλεμοι, εδούλεψαν όμως όχι λιγώτερο και παπάδες και γραμματοδιδάσκαλοι και άνθρωποι λιπόψυχοι και άρρωστοι και γέροι και γερόντισσες και κοπέλλες, που ήσαν ώριμες για έρωτα και όχι για πολέμους. Τέλος το Μεσολόγγι ήταν έργον ενός λαού, ήταν η ομαδική ψυχική δοκιμασία ενός ολοκλήρου έθνους, ήταν οι αυστηρές εξετάσεις που περνούσε ένας φτωχός λαός, που έλεγε πως κατάγεται από τους αρχαίους Αθηναίους και τους αρχαίους Σπαρτιάτες μπροστά στην αυστηρή ανθρωπότητα που εξηγείρετο απ’ αυτή την αυθάδη αξίωση. Και είδαμε αν επέτυχαν στις εξετάσεις αυτές οι ταπεινοί ψαράδες της λιμνοθάλασσας, είδαμε πώς απήντησαν οι τσοπαναρέοι της Ρούμελης, τους είδαμε αυτούς που έλαχε ο κλήρος να πάρουν επάνω τους όλη την ευθύνη ενός έθνους μπροστά στην ανθρωπότητα και μπροστά στην Ιστορία, τι θησαυρούς ψυχικής αντοχής ξεδίπλωσαν στα έκπληκτα μάτια του κόσμου και τι δείγματα μεγαλοφροσύνης του παρουσίασαν και τι πλούτη ψυχικής δυνάμεως και τι αυτοθυσίας μεγαλείο. […]

 

 

[…]Το μεγαλούργημα του Μεσολογγιού έδειξε στην πολιτισμένη Δύση από τι μέταλλο ήταν χυμένη η ψυχή αυτού του λαού, που πολεμούσε απελπισμένα σε μια γωνιά της Μεσογείου για να γλυτώση κάτω από το βαρύ πέλμα του κατακτητού. Αν οι Μεσολογγίτες νικούσαν τον Ιμπραήμ και έλυαν και για τρίτη φορά την πολιορκία του Μεσολογγιού, η Ευρώπη ίσως νάμενε ασυγκίνητη και η Ελλάς ίσως να εβυθίζετο και πάλι στα σκοτάδια της δουλείας. Αν στο Μεσολόγγι δεν επαίζετο η εποποιΐα που παίχθηκε επί τόσα χρόνια, με κορύφωμα την υπέροχη Έξοδο, μπορεί να πήγαινε χαμένη ολόκληρη η εξέγερσις του 21. Η Ευρώπη περίμενε το Μεσολόγγι για να βγάλη την αυστηρή της κρίση για τα γεγονότα της μακρυνής Ανατολής. Η καρτερική άμυνα και η επική Έξοδος του Μεσολογγιού, της θύμισαν Μαραθώνες, Σαλαμίνες, Θερμοπύλες και Πλαταιές. Οι ποιηταί συνεκινήθησαν. Οι γυναίκες έκλαψαν. Οι ιπποτικοί πήραν τα όπλα και έτρεξαν να βοηθήσουν τη σπίθα πούβγαινε από μια σβυσμένη δόξα.

Κοντολογής, αναπνέετε κι αν αναπνέωμε σήμερα τον αέρα της ελευθεριάς σ’ αυτό τον τόπο, το χρωστάμε κατά πολύ στην καρτερία και στην αυτοθυσία του Μεσολογγιού. Κι αν φάμε σήμερα, μέρα που είνε, τα λαχταριστά μπαρμπούνια της ελληνικής θαλάσσης και το γλυκό ψωμί του θεσσαλικού κάμπου, θα πρέπη να ευλογούμε γι’ αυτό τις ρίζες των βάτων, τα ποντίκια, τις γάτες και τα αγριοβότανα που έθρεψαν επί τόσον καιρό τους καρτερικούς ήρωας του πολιορκημένου Μεσολογγιού. […]

 

     Ο Μωραΐτης Κάρολος, κερκυραϊκής καταγωγής, γεννήθηκε τον Μάρτιο του 1956 στη Φρεαττύδα του Πειραιά. Τελείωσε το παλιό εξατάξιο γυμνάσιο του Κορυδαλλού (1967-1974) και στη συνέχεια παρακολούθησε επί τριετία μαθήματα λογοτεχνίας στο Κέντρο Σπουδών Δολιανίτη. Το 1979 ενεγράφη στη δημοσιογραφική σχολή Όμηρος από την οποίαν αποφοίτησε το 1981.
     Τον ίδιο χρόνο πέρασε στο δημοσιογραφικό χώρο και ξεκίνησε την επαγγελματική του σταδιοδρομία ως ρεπόρτερ στην ημερησία απογευματινή εφημερίδα Η Βραδυνή. Μετά την αναστολή εκδόσεως του εν λόγω εντύπου (4 Απριλίου 1989) προσελήφθη στην ΕΡΤ, στην οποίαν εργάστηκε διαδοχικά στο Ε΄ Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας (γνωστό και ως Φωνή της Ελλάδος), στη Διεύθυνση Δημοσίων Σχέσεων (Τμήμα Τύπου) και στη Διεύθυνση Μουσείου Αρχείου, στην οποίαν εξακολουθεί να εργάζεται μέχρι σήμερα. Για ένα διάστημα (1996-1997) υπήρξε συντάκτης ύλης στη μηνιαία εφημερίδα Ελληνική Γνώμη, που εκδιδόταν στην Αθήνα και απευθυνόταν στους ανά τον κόσμο ομογενείς.

     Παράλληλα με τη δημοσιογραφία ασχολείται και με τη συγγραφή βιβλίων. Έχει εκδώσει μέχρι σήμερα ένδεκα έργα με περιεχόμενο κυρίως ιστορικό, δημοσιογραφικό, καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό, έχει αποσπάσει δε τρεις τιμητικές διακρίσεις για τα έργα του Μεγάλη Ανθολογία Ελληνικού Σονέττου. Από την παλιότερη ελληνική και κυπριακή ποίηση μέχρι σήμερα, Σπύρος Λούης: Ενας θρύλος των Ολυμπιακών Αγώνων 1896-1996 και Εις Έλλην. Ταξίδι στον ωκεανό του κόσμου (μυθιστορηματική βιογραφία του διάσημου Έλληνα εξερευνητή και ιατροφιλόσοφου από τη Βυτίνα της Αρκαδίας Παναγιώτη Ποταγού).
     Είναι μέλος της Ενώσεως Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (Ε.Σ.Η.Ε.Α.), της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (Δ.Ο.Δ.) και της Ελληνικής Γεωγραφικής Εταιρείας (Ε.Γ.Ε.).