[…] Όσον αφορά στη μάχη των Πλαταιών
και στη στρατηγική ικανότητα του αρχιστράτηγου των Ελλήνων Παυσανία διασώζεται
ως μοναδική πηγή η διήγηση του Ηροδότου, ενώ οι οποιεσδήποτε άλλες πηγές είναι
μεταγενέστερες και εξαρτώνται πάλι από τον Ηρόδοτο.
Έτσι οι διάφορες προσεγγίσεις για τη
στρατηγική του Παυσανία εξαρτήθηκαν από την οπτική γωνία που ατένιζε κάθε
ερευνητής τη μάχη στις Πλαταιές. Έτσι, ο Glotz θεωρεί τον Παυσανία ως έναν
μέτριο στρατηγό, σε αντίθεση με τον Bengtson που τον θεωρεί εξαιρετικό
στρατηγό.
Κατά γενικό λόγο οι ελιγμοί του
Παυσανία, η ανδρεία, ο οπλισμός και ο πατριωτισμός των Ελλήνων υπήρξαν
αποφασιστικοί παράγοντες για τη νίκη, οι δε Σπαρτιάτες, διακρινόμενοι για την
πειθαρχία και την αυτοθυσία τους, συνετέλεσαν σημαντικά στη συντριβή του
περσικού στρατεύματος.
Γενικά,
ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί στους σύγχρονους ιστορικούς το γεγονός ότι στη μάχη
των Πλαταιών δεν εφαρμόστηκε ουσιαστικά κανένα στρατηγικό σχέδιο ούτε
από την πλευρά των Ελλήνων ούτε από την πλευρά των Περσών. Οι Έλληνες διέπραξαν
πολλά και σοβαρά λάθη[1], καθώς ο στρατός τους δεν
είχε την πειθαρχία που επέδειξε σε άλλες περιπτώσεις και, κατά το μεγαλύτερο
διάστημα, περιορίστηκε σε άμυνα.
Αυτή η ιστορική μάχη υπήρξε ιδιαίτερα
σημαντική για την Ελλάδα διότι, χάρη σε αυτήν, η Ελλάδα σώθηκε από την
επερχόμενη δουλεία των Περσών και απαλλάχθηκε δια παντός από το φάσμα της
βαρβαρότητας.
Επιπροσθέτως, η μάχη των Πλαταιών
αποτέλεσε ένα σημαντικό ορόσημο για την ιστορία της ανθρωπότητας διότι, με τη
νίκη των Ελλήνων, όχι μόνο σταμάτησε[2] η επιδρομή των Περσών στην
Ελλάδα, αλλά διασώθηκαν οι αρχές της ηθικής και τα αρχαιοελληνικά ιδεώδη, τα
οποία αποτέλεσαν το υπόβαθρο του μεταγενέστερου ευρωπαϊκού πολιτισμού[3]. Μέσα από αυτή τη μάχη
καταδείχθηκε η υπεραξία[4] των πνευματικών και των
ψυχικών χαρισμάτων των συντελεστών της έναντι του υλικού-υλιστικού παράγοντα
που εκπροσωπούσε ο περσικός στρατός.
Η μάχη των Πλαταιών ήταν ιδιαίτερα
σημαντική διότι, επί δύο ολόκληρους αιώνες και μετά, κανένας βαρβαρικός λαός
δεν διανοήθηκε να κινηθεί εναντίον της Ελλάδος. […]
[…] Στον ιερό αρχαιολογικό χώρο των
Πλαταιών, εδώ και εικοσιπέντε χρόνια, έχει θεσπιστεί, κατόπιν της ιδιωτικής
πρωτοβουλίας κάποιων ανθρώπων, να τελείται μία δοξολογία για τους ήρωες των
Πλαταιών σύμφωνα με την αρχαιοελληνική ιερουργία-ιεροπραξία και κατά τα
αρχαιοελληνικά πρότυπα.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
[1]
Βλ. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα,
τόμ. 49, Εκδ. Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα 1981, σ. 288.
[1]
Βλ. Παύλος Δρανδάκης, Μεγάλη Ελληνική
Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 20, έκδ. β΄, Εκδοτικός Οργανισμός «Ο Φοίνιξ»
Ε.Π.Ε., Αθήναι, σ. 281.
[1]
Βλ. Παύλος Δρανδάκης, Μεγάλη Ελληνική
Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 20, έκδ. β΄, Εκδοτικός Οργανισμός «Ο Φοίνιξ»
Ε.Π.Ε., Αθήναι, σ. 282.
[1] Βλ. Νεώτερον
Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν «Ηλίου», τόμ. 7, έκδ. της Εγκυκλοπαιδικής
Επιθεωρήσεως «Ήλιος», Αθήναι, σ. 166.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Το ιερουργικό πλαίσιο της τελετής
διαφοροποιείται κατά καιρούς και συμφώνως του προγράμματος που καθορίζει ο
Ιερουργός και ο διοργανωτής της τελετής. Η ιερή πομπή ξεκινά από τον γήλοφο που
βρίσκεται απέναντι από το ιερό. Όταν ξεκινά η πομπή τίθενται κατά τάξη οι
ιερουργοί, ο θίασος και το άγημα.
Μόλις
τοποθετηθούν οι εντεταλμένοι για την ιεροπραξία μπροστά στο ιερό των Πλαταιών
και τελεστούν όλες οι απαιτούμενες εναρκτήριες λειτουργικές πράξεις, η
ιεροπραξία ξεκινά με τη φράση του Αρχιερέα: «Εκάς, εκάς οι βέβηλοι» και
εκφωνούνται ειδικά λόγια από τον Αρχιερέα που προετοιμάζουν τους παρευρισκόμενους
για όλα όσα θα ακολουθήσουν.
Αρχικά αναγιγνώσκονται όσα ονόματα
ηρώων διασώθηκαν, εκφωνείται ο Ορφικός Ύμνος προς την Εστία και ακολουθεί ο
Ύμνος προς τη Δήμητρα. Στη συνέχεια γίνονται οι χοές που είναι υγρές προσφορές
και απευθύνονται κυρίως[5] στους εκλιπόντες, οι
οποίες χύνονται από τον Αρχιερέα στο έδαφος. Κατά σειρά ρίπτονται γάλα, οίνος,
έλαιο και μέλι.
Έπειτα ακολουθεί η σπονδή στη Νέμεση
και ο ανάλογος Ύμνος προς αυτήν. Στη συνέχεια εκφωνούνται οι Ύμνοι προς την
Αθηνά, τον Άρη, την Άρτεμη, την Ήρα και τον Δία. Η ιεροπραξία ολοκληρώνεται από
τον ανώτατο ιερουργό, τον Αρχιερέα, και ακολουθούν τα καθορισμένα και κάθε φορά
διαφορετικού είδους θεατρικά δρώμενα που σχετίζονται με το εν λόγω ιστορικό
γεγονός, τα οποία επικουρούνται από διάφορα κείμενα που εκφωνούνται σε
ενδιάμεσα χρονικά σημεία των θεατρικών παραστάσεων προς ενημέρωση του κοινού
που παρακολουθεί τα τεκταινόμενα. […]
[1] Βλ. Εγκυκλοπαίδεια
Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμ. 49, Εκδ. Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα
1981, σ. 288.
[2] Βλ. Παύλος Δρανδάκης, Μεγάλη
Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 20, έκδ. β΄, Εκδοτικός Οργανισμός «Ο
Φοίνιξ» Ε.Π.Ε., Αθήναι, σ. 281.
[3] Βλ. Παύλος Δρανδάκης, Μεγάλη
Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 20, έκδ. β΄, Εκδοτικός Οργανισμός «Ο
Φοίνιξ» Ε.Π.Ε., Αθήναι, σ. 282.
[4] Βλ. Νεώτερον
Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν «Ηλίου», τόμ. 7, έκδ. της Εγκυκλοπαιδικής
Επιθεωρήσεως «Ήλιος», Αθήναι, σ. 166.
[5] Με τις χοές τιμώνται αρκετές φορές και
κάποιες θεότητες, όπως οι Μούσες, οι Ερινύες κ.ά.